In onze rubriek ‘Vers voor de Zondag’ blikken we vooruit op de eucharistieviering – tijdens de lockdown op afstand te volgen op televisie en internet – van aanstaande zondag (of feestdag): wat vertelt het Evangelie ons? Om wat voor thema draait deze viering? Wat zou je kunnen doen om dit te onderstrepen?
Sacramentsdag (Nederland)
Mijn Lichaam
We staan nog eens stil bij wat er op de vooravond van Jezus’ dood in de Bovenzaal is gebeurd. Hij gaf in een laatste gebaar zijn meest dierbare boodschap over: zijn aanwezigheid. Hij deed dit door brood en wijn te nemen, de zegen uit te spreken, te bidden, te breken en delen: zo ben Ik aanwezig onder jullie wanneer Ik eenmaal dood ben en bij de Vader ben opgenomen. Ik laat jullie niet alleen, Ik laat op een heel andere manier mijn Lichaam aan jullie achter. Ga er zuiver mee om. Stel steeds die gebaren van Brood en Beker tot mijn gedachtenis. Weet dat Ik dan onder jullie aanwezig ben.
We doen het al bijna tweeduizend jaar!
Exegetische notities Evangelie
Marcus 14,12-16.22-26
In Marcus 14 begint het lijdensverhaal, waar het hele evangelie op anticipeert. Vooraf gaat de betekenis- en liefdevolle daad van een onbekende vrouw. Het valt op dat leerlingen het initiatief nemen voor de voorbereiding van het Pascha, het feest, waarop de bevrijding uit Egypte wordt herdacht. Twee leerlingen worden daarvoor uitgestuurd met een wat vreemde opdracht. Mannen droegen geen kruiken water. Dat was aan vrouwen voorbehouden. Verwijst dat beeld misschien naar Jezus’ woorden in vers 24? De kruik als zijn lichaam dat wordt gebroken en zijn bloed, dat uitstroomt?
De schaduw, die over de maaltijd valt vanwege de aankondiging van het verraad door een van de leerlingen, verdwijnt uit deze lezing.
Tijdens de maaltijd deelt Jezus uit van het brood. Er staat niet expliciet, dat de leerlingen het ook eten en het is de vraag of zij, wanneer zij ervan gegeten hebben, ook de impact van wat Jezus’ brood betekent, begrijpen. Zie Marcus 8,17.21. Hun instemming met Jezus’ woorden, zoals die van het volk bij de eerste verbondssluiting, ontbreekt. Of gebeurt dat door het drinken van de wijn, dat wel expliciet wordt vermeld? Het is een Joodse visie, dat het bloed van martelaren zonden vergeeft.
Door zijn brood aan te bieden aan de leerlingen stelt Jezus opnieuw die kernopdracht centraal door de Eeuwige gegeven op de Sinaï: heb lief, respecteer, behandel je medemens zoals je zelf behandeld wilt worden, als uitdrukking van je liefde voor de Eeuwige en je trouw. In eerste instantie zullen ook de leerlingen van Jezus falen, net als de twaalf stammen in de woestijn. Een van hen zal Jezus verraden en overleveren aan het establishment; een zal hem drie maal verloochenen en allen zullen hem in de steek laten. Er is een nieuwe creatieve Geest voor nodig om dat tij te keren. Nog steeds.
Jezus verkondigde geen nieuwe godsdienst maar legde het wezen van het jodendom op een bijzondere manier uit. Jezus schaft het verbond, dat aan Mozes en zijn volk gegeven op de Sinaï werd gegeven, niet af. Hij schudde het bij wijze van spreken op door in zijn leven en onderricht de kern ervan centraal te stellen tot bevrijding van de mensheid, zijn volk. Zijn hernieuwde Thora-onderricht riep en roept en roept weerstand op vanwege de hardnekkige verleidingen van eigenbelang en andere drogredenen. Als wij op Sacramentsdag eten van dat brood en drinken van die wijn, begrijpen wij dan ten volle wat dat betekent? Het brood, dat Jezus geeft als zichzelf, betekent doen zoals hij. Niet alleen woorden, óók daden.
Focus
We worden door Jezus aangesproken om te kiezen. Niet voor een partij, maar voor een weg. Predikant Nico ter Linden stelt de vraag heel scherp: ‘Is de geweldloze weg ten dode, zoals die van Jezus, trouw aan de Thora en met al het lijden, dat eruit voortvloeit, de weg ten leven?’ Hoe luidt mijn antwoord bij alle etnische, religieuze en culturele controverses van deze tijd? Welke positie neem ik in?
Suggestie: gedicht voor Sacramentsdag
‘Dit is mijn Lichaam’,
sprak de Heer
en gaf Het als Gave ons,
de kinderen van God.
‘Dit hier is mijn Bloed’,
sprak de Heer
en zuiverde ons ermee,
de beminden van God.
‘Doe dit, gedenk mij’
sprak de Heer
en dat doen wij met vreugde
als leerlingen van God.
‘Eet maar van dit Brood’
zegt de Heer
‘en leef dan in eeuwigheid’
met en bij onze God!
Br. Hans-Peter Bartels ofm
Deze teksten en suggestie zijn genomen uit de ‘Handreikingen voor liturgie voor de zon- en feestdagen’ van Berne Media. In deze uitgave staan exegetische notities voor elke lezing en antwoordpsalm, een ‘kapstok’ voor de verkondiging, misteksten, voorbeden en diverse andere suggesties voor vieringen met gewijde of niet-gewijde voorganger. Voor meer informatie over de uitgave en een abonnement, zie de website van Berne Media.