De interpretatie dat de rooms-katholieke kerk mensen met een zwarte huid openlijk discrimineerde, is verkeerd. We zochten uit wat de achtergrond is van het beruchte bidprentje met ‘gebed van een neger’ dat onlangs voor een controverse zorgde.
Een gedicht van iemand met een zwarte huid die liever blank zou willen zijn. En die ook nog eens als ‘neger-dichter’ werd aangeduid. Dat stond er op het bidprentje ter gelegenheid van Wereld-missiedag 1960 dat figureerde in een artikel van een hooglopende discussie over de ‘negers met hun loftrompet’ in het Liedboek voor de Kerken.
Verkeerde interpretatie
Het zou een voorbeeld zijn van de manier waarop de rooms-katholieke kerk nog in 1960 Afrikanen en Afro-amerikanen discrimineerde. Maar die interpretatie is verkeerd.
Allereerst hebben het Nederlandse woord ‘neger’ en het Engelse woord ‘negro’ pas later een negatieve lading gekregen. Zo kan dat gaan met woorden. Vergelijk ‘debiel’ en ‘imbeciel’. Dat waren honderd jaar geleden medische termen om een bepaalde vorm van mentale beperking aan te duiden. Maar op een gegeven moment kaapte de volksmond deze begrippen om ze toe te voegen aan haar voorraad beledigingen. Lees je dus in een geschrift van zo’n honderd jaar geleden dat iemand ‘debiel’ is, dan is dat een diagnose en geen belediging.
Vanwege de ophef raadpleegde de redactie het Katholiek Documentatie Centrum (KDC) in Nijmegen en ging op zoek naar de oorsprong van het negergedicht dat bij de missiecampagne in 1960 werd gebruikt.
Wanneer je Wereldmissiedag 1960 bekijkt dan zie je dat die in het teken staat van de onafhankelijkheid van Afrika. Rond die tijd trokken de koloniale heersers Groot-Brittannië, Frankrijk en België zich terug en werden de huidige Afrikaanse staten onafhankelijk. Daarbij bleven vooral Frankrijk en België zich bemoeien met hun voormalige kolonies, maar dat is een ander verhaal.
Gelijkwaardig en tegen rassenhaat
In de brief die de Nederlandse bisschoppen schreven bij gelegenheid van Wereldmissiedag 1960 komt duidelijk naar voren dat de Afrikanen voortaan gelijkwaardige partners zullen zijn. De Europese missionarissen zullen zich terugtrekken om plaats te maken voor Afrikaanse priesters en bisschoppen.
