Vanmorgen is in de Sint Pieter in Rome de 14e gewone algemene assemblee van de bisschoppensynode gestart. Drie weken lang vergaderen 270 bisschoppen uit de hele wereld onder voorzitterschap van paus Franciscus over het huwelijk en gezin.
Heikele thema’s
In de media resoneren twee hoofdthema’s van de algemene vergadering: gescheiden katholieken en homoseksualiteit. De kerkelijke leer houdt voor dat deze twee groepen niet tot de communie kunnen worden toegelaten. Er is een heftige tweestrijd tussen de deelnemers: een groep die onverkort wil vasthouden aan deze kerkvisie en een groep die daar veranderingen wil aanbrengen. Bisschop De Korte wees in een recent opiniestuk dat dit tot ‘onvruchtbare polarisatie’ heeft geleid.
Veel meer onderwerpen
Deze heikele thema’s zijn ‘slechts’ twee onderwerpen de komende tijd. Het hoofdthema van de vergadering is de roeping en zending van het gezin, zowel binnen de kerk als in de wereld. Het gezin is als ‘school voor een rijkere menselijkheid’ waar vreugde en verdriet, euforie en beproevingen samenkomen. De kerk wil daar ondersteunend in zijn met een ‘evangelie van het gezin’. Thema’s zijn dan ook breder dan homoseksualiteit en gescheiden katholieken. Het gaat bijvoorbeeld ook om het in stand houden van familiebanden, geloofsopvoeding binnen het gezin, gemengde huwelijken en harmonieus samenleven. Het gaat ook over gebroken gezinnen, over de zorg voor kinderen die speelbal dreigen te worden bij echtelijke ruzies, en – meer theologisch van aard – de positie van het gezin in Gods heilplan.
Openbaar debat
Anders dan zijn voorgangers, pleit paus Franciscus voor een open en openbaar debat. Ruzie maken mag, als je het aan het einde van de dag maar goed maakt. Dat geruzie hebben we het laatste jaar zeer gemerkt met polemieken, boeken en enquetes over gezinsthema’s die de eigen posities scherper stelden. De brede consultatie die Rome vroeg bleef in Nederland beperkt tot pastorale teams. Op parochieel niveau is op verschillende wijze het debat gevoerd: soms binnenskamers, soms met een beperkte groep parochianen en een enkele keer met een lokale enquete en openbare gespreksavonden. De invloed daarvan tijdens de synode zal overigens zeer beperkt zijn: de Nederlandse samenvatting, die niet openbaar is gemaakt, is door de bisschoppenconferentie gestuurd naar Rome en zal worden verdedigd door kardinaal Eijk, de enige episcopale Nederlander van de deelnemers.
Hoe zien de komende 3 weken eruit?
Kardinaal Baldisseri is de secretaris van de bisschoppensynode. Vrijdag deed hij uit de doeken wat we de komende weken kunnen verwachten. Na de spirituele opening – gisteren met een vigilie en vandaag met een Eucharistieviering – beginnen op maandag de eerste vergaderingen. In de openingssessie worden de verslagen van de secretaris-generaal en algemeen rapporteur besproken. De rapporteur presenteert de thema’s van het eerste deel (Luisteren naar de uitdagingen voor het gezin). Ook is er een getuigenis van een echtpaar en zijn er interventies van de synodevaders uit de generale congregaties. Daarna volgen separate werkgroepen waarin de synodevaders reflecteren op de basistekst. Van iedere werkgroep wordt (publiek) verslag gedaan en centraal gepresenteerd. Eenzelfde werkwijze volgt daarna voor het tweede deel (over de roeping van het gezin) en het derde deel (over de missie van het gezin).
Alle verslagen komen daarna samen in een speciale commissie die het eindverslag gaat opstellen. In deze commissie zijn alle vijf continenten vertegenwoordigd. Zij zrgen voor de ‘Relatio finalis’ – het einddocument dat op zaterdagmorgen 24 oktober in een plenaire vergadering wordt voorgelegd. ’s Middags moet er een klap op worden gegeven in de Algemene Vergadering.
Na afloop van de synode worden de resultaten verwerkt in een pauselijk schrijven, de postsynodale apostolische exhortatie. Deze ‘brief van de paus’ is, anders dan een encycliek, niet leerstellig of kerkrechtelijk van aard.
En verder…
In het ‘bijprogramma’ van de synode vallen twee data op: op 17 oktober wordt herdacht dat paus Paulus VI de bisschoppensynode in het leven riep. Een dag later, zondag 18 oktober, worden de ouder van Therese van Lisieux heilig verklaard.