De IKON neemt 28 december afscheid van het publieke bestel met een tv-nacht op NPO 2: IKON 1001 Nacht. Van middernacht tot het ochtendgloren is een dwarsdoorsnede van het veelbesproken tv-oeuvre van de afgelopen 70 jaar te zien.
De nacht is ingedeeld in zes genres waarmee de interkerkelijke omroep zich profileerde: jeugd, documentaire, (docu)drama, praatprogramma’s, journalistieke reportages en levensbeschouwelijke programma’s. Er komen fragmenten en afleveringen van programma’s langs die in het collectieve geheugen gegrift staan, zoals de Geloof, Hoop en Liefde Show, Kenmerk, Hoera een Homo, De Jongens Veerman, Woord voor Woord en Dood op verzoek, maar ook recentere programma’s als: LUX-Grote denkers over de toekomst, Spraakmakende Zaken, Paul Rosenmöller en…, Het Vermoeden en Mensjesrechten.
De IKON, 1 januari 1946 opgericht als IKOR, verliest na 70 bewogen omroepjaren haar zendtijd, net als de andere kleine, levensbeschouwelijke omroepen zonder leden. Al deze omroepen hebben intussen onderdak gevonden bij de grote omroepen. De IKON is halverwege 2013 ingetrokken bij de EO, waar de samenwerking al snel op gang kwam. Er zijn inmiddels diverse gezamenlijke tv-programma’s tot stand gekomen waaronder Dood voor beginners en zondag 6 december start de gezamenlijke serie De Pelgrim. Een aantal van de huidige IKON-programma’s zal straks onder de EO-vlag worden uitgezonden, zoals de documentaires in 2Doc, de Nachtzoen, de serie Om de Oude Wereldzee en het zondagochtendprogramma De Nieuwe Wereld. Ook de Vermoeden-viering – de radiokerkdienst nieuwe stijl – wordt door de EO overgenomen. Margje de Koning, hoofd televisie en radio van de IKON, is blij dat een deel van de programmering meegaat naar de EO. “We zijn twee jaar geleden bijzonder gastvrij ontvangen door de EO. Beide partijen zagen vanaf het begin de meerwaarde van deze samenvoeging”, zegt De Koning. “De EO wil met de IKON haar levensbeschouwelijk pallet verbreden. Dat kan ze nu waarmaken.”
Geen spreekbuis van de kerken
De IKON kreeg haar zendtijd van acht (protestants) christelijke kerken en geloofsgemeenschappen, waarvan de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) de grootste is. De omroep heeft echter nooit spreekbuis van deze kerken willen zijn. Daardoor was er altijd een ‘gezonde spanning’ tussen de kerken en de zendgemachtigde. Zo riep het stopzetten van de tv-kerkdiensten, waar het gespreksprogramma Het Vermoeden voor in de plaats kwam, nogal wat protesten op. Ook in de overige programmering heeft de IKON de controverse nooit gemeden. Een voorbeeld daarvan was de documentaire Dood op verzoek in 1994, die achteraf wordt gezien als een van de belangrijkste aanjagers van het euthanasiedebat in binnen- en buitenland.
Luis in de pels
Veel televisiepersoonlijkheden begonnen hun carrière bij de IKON, onder wie Catherine Keyl, Pia Dijkstra, Jacobine Geel, Cees Grimbergen en programmamakers als Sunny Bergman. Niet alleen op televisie, ook op radio en via internet was de IKON aanwezig, vaak als ‘luis in de pels’. Het radioprogramma De Andere Wereld vormde bijna veertig jaar lang een plek in de ether waar actuele binnenlandse en buitenlandse kwesties en maatschappelijke dilemma’s aan bod kwamen. Op internet speelde de IKON regelmatig een voortrekkersrol met websites als BijbelenKoran.nl, Voorleesbijbel.nl en Kerknieuws.nl.
El Salvador
Een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de IKON is de moord op de IKON-journalisten Koos Koster, Jan Kuiper, Joop Willemsen en Hans ter Laag in El Salvador op 17 maart 1982. Tijdens het draaien van een reportage over het slepende conflict van leger en overheid van El Salvador met de linkse guerrillabeweging FMLN werden zij in een dodelijke val gelokt. De verantwoordelijken voor de moord zijn nooit gevonden. In maart 1989 was er opnieuw een IKON ploeg in El Salvador. Op 20 maart van dat jaar zond Kenmerk de laatste reportage uit van cameraman Cornel LaGrouw, waarin zijn camera nog loopt als hij geraakt wordt door een dodelijke kogel. Ook deze moord werd nooit opgehelderd.
Prijzenkast
Een belangrijke leidraad voor de tv-nacht zijn de vele prijzen die de IKON in de afgelopen 70 jaar in de wacht heeft gesleept, vooral voor haar documentaires. In de rijk gevulde prijzenkast staan onder meer twee Nipkowschijven, diverse Gouden Kalveren en Emmy Awards, de Prix Jeunesse, de Zilveren Zebra, de Kinderkast Juryprijs, internationale prijzen als de Erasmus EuroMedia Grand Award en de Gouden Roos van Montreux en de Europese Civis Televisieprijs. Dit najaar won de IKON met een aflevering van de jeugdserie Mensjesrechten een Rockie Award op het internationale tv-festival BANFF in Canada en eind november 2015 een Emmy Award voor de documentaire Miners Shot Down.
De IKON 1001 Nacht is in de nacht van maandag 28 op dinsdag 29 december te zien van 23.30 uur tot 6.30 uur, op NPO 2.
(bron: IKON)