Meeste opvallend in het slotdocument van de Amazonesynode dat op 26 oktober werd goedgekeurd is het voorstel om gehuwde mannen toe te laten tot het priesterambt. Maar er stond veel meer in de de slotverklaring. Zaken die paus Franciscus nog belangrijker vindt. In zijn toespraak bij de afsluiting van de synode benadrukte hij dat het op de eerste plaats om de Amazone ging en niet over binnenkerkelijke kwesties.
Wellicht nog dit jaar zal hij een document schrijven waarin de aanbevelingen van de synode zullen worden verwerkt. Maar omdat een synode binnen de rooms-katholieke kerk alleen een adviserende functie heeft, hoeft hij niet alle aanbevelingen over te nemen. Toch zal hij dat in de meeste gevallen wel doen. De synode is geheel in lijn met het beleid van paus Franciscus.
Allereerst de synode zelf. Dit is een betrekkelijk nieuw fenomeen binnen de rooms-katholieke kerk. Ze werd ingesteld in 1965, in de tijd van het Tweede Vaticaans Concilie. Tijdens dit concilie werd gepleit voor een meer collegiaal bestuur binnen de kerk: niet alleen de paus maar ook de bisschoppen zouden het beleid moeten bepalen. Paus Franciscus heeft zich altijd een voorstander betoond van zo’n synodale kerk.
Tijdens de synode kwam ook het behoud van de schepping aan de orde. Het Amazonegebied dreigt uitgeput te raken door het ontginnen van het gebied, kap van het regenwoud en de exploitatie van de grondstoffen die er te vinden zijn. In de inleiding op het slotdocument staat dat alle deelnemers zich zeer bewust waren van de dramatische situatie die de verwoesting van het Amazonegebied veroorzaakt. De oproep tot bescherming van het gebied is geheel in lijn met de encycliek ‘Laudato si’ van paus Franciscus uit 2015.
Bescherming van de natuur is ook van groot belang voor de volkeren in het Amazonegebied. De exploitatie van het gebied brengt hun levenswijze en cultuur in gevaar. Die culturele dimensie heeft ook een binnenkerkelijk effect. De rooms-katholieke kerk is in de afgelopen eeuw een wereldkerk geworden. Paus Franciscus, de eerste paus uit Zuid-Amerika, is hier het symbool van. Hij hecht grote waarde aan inculturatie: het aanpassen van de Kerk aan de lokale cultuur. ‘Het christendom is ontstaan uit het jodendom, gegroeid in de Griekse cultuur en verspreid naar alle delen van de wereld. Dus moet het evangelie incultureren zodat mensen de verkondiging van Jezus kunnen ontvangen in hun eigen cultuur’, zo zei hij tegen een delegatie van deelnemers aan de synode die afkomstig zijn uit het Amazonegebied.
Een van de praktische gevolgen kan zijn het instellen van nieuwe ambten naast de bestaande, zodat gehuwde priesters en diaconessen het probleem grote tekort aan priesters in het gebied kunnen helpen oplossen. Dergelijke aanpassingen aan de plaatselijke situatie en cultuur vergen een diepgaande discussie over wat wezenlijk is voor het geloof. Er zullen niet meteen overal ter wereld priesters kunnen trouwen, maar de uitkomsten van de synode over de Amazone hebben ongetwijfeld gevolgen voor de wereldkerk.
