Een aanzienlijk deel van de Nederlandse katholieken heeft geen enkele moeite met het homohuwelijk, met ongehuwd samenwonenden of met het gebruik van anticonceptie. Zij vinden dat de kerk over deze onderwerpen een achterhaalde, starre houding heeft. Dat blijkt uit de door Katholiek.nl gehouden ‘pausenquête’.
Het Vaticaan houdt sinds november vorig jaar een wereldwijd onderzoek naar hoe gelovigen op lokaal niveau denken over onderwerpen als relatievormen als het gezin, het (homo)huwelijk en ongehuwd samenwonen alsook seksualiteit. Paus Franciscus wil zich met de uitkomsten van de vragenlijst voorbereiden op de buitengewone bisschoppensynode over het gezin, die in oktober in Rome wordt gehouden.
Katholiek.nl vertaalde de Vaticaanse vragen in het Nederlands en hield de enquête ter ondersteuning van de Nederlandse kerkprovincie. De uitkomsten zijn op 23 december jongstleden aangeboden aan alle bisschoppen en de voorzitter van de Kerkprovincie, kardinaal Eijk.
Geen kerk van regeltjes maar van naastenliefde
De respondenten willen geen kerk van regeltjes maar een kerk van genade en mededogen. Om die reden heeft een meerderheid van de respondenten geen enkele moeite met ongehuwd samenwonenden, het homohuwelijk en zijn zij voorstander van het toelaten van gescheiden katholieken tot de sacramenten. Het gebruik van voorbehoedsmiddelen is voor hen geen probleem.
Een verrassende tendens is dat er onvrede bestaat over de relativering van het belang van het traditionele gezin in de Nederlandse samenleving. Men zet het gezin niet op een voetstuk, maar signaleert dat de ‘alles-moet-kunnen’ mentaliteit als het gaat om samenlevingsvormen ook het gevolg is van onwenselijk sociale druk.
Grote afstand episcopaat en gelovigen
Tevens valt op dat er een grote afstand is tussen de bisschoppen en gelovigen. Veelvuldig ervaren respondenten deze afstand. Dat geven zij in meerdere antwoorden terug. Volgens hen staan de bisschoppen niet ‘naast’ maar ‘boven’ de mensen. Men ervaart eerder een monoloog dan een dialoog. Woorden als ‘rigide’, ‘de ramen dicht’ en ‘autoritair’ komen geregeld terug in de response.
Overeenkomsten met Duitsland
De uitkomsten komen overeen met de resultaten van twee Duitse enquetes over de Vaticaanse vragenlijst rond het huwelijk en gezin. In het bisdom Mainz en het aartsbisdom Keulen vinden katholieken de leer ‘wereldvreemd’ en willen zij een andere, positievere houding van de kerk als het gaat om homo’s, ongehuwd samenwonenden en gescheiden mensen.
Over de enquête
In de periode tussen 4 november en 15 december 2013 konden mensen via www.katholiek.nl de vragen invullen. Er zijn 451 aanmeldingen voor de enquête. Verreweg de meeste reacties zijn online ingevuld. Per e-mail zijn 3 ingevulde reacties ingestuurd. Van alle aanmeldingen zijn er 104 ongeldig verklaard (23%). Dit zijn mensen die uit het buitenland kwamen (18; 12%), niet-katholieken (2; 1%) of nieuwsgierigen naar de lijst (80; 86%), maar deze niet invulden. Van deze 104 ongeldige aanmeldingen, waren slechts 3 querulanten. Eenmaal is een vragenlijst dubbel ingevuld.
263 respondenten gaven hun ‘afkomst aan’. Een kwart van hen geeft aan tot het aartsbisdom Utrecht te behoren (25%), gevolgd door Rotterdam (19%), Den Bosch (17%), Haarlem-Amsterdam (16%), Breda (9%), Roermond (9%) en ten slotte Groningen-Leeuwarden (5%).
Er zijn geen algemene uitspraken te doen over de leeftijd, beroep, geslacht van de respondenten. Aan de reacties zelf is te zien dat onder de respondenten bisdommedewerkers, priesters, diakens, parochiebestuurders, pastoraal werkenden en vrijwilligers in parochies en mensen die in voorbereidingsgroepen van communicantjes werkzaam zijn. Twee respondenten geven aan 80-plusser te zijn.
UPDATE 7 januari 2014: Over de representativiteit
Veel mensen vroegen ons naar de representativiteit van de pausenquête. Kun je wel zeggen dat katholieken positief zijn over het homohuwelijk? Er zijn immers 4 miljoen katholieken en ‘slechts’ 347 respondenten.
Voor een steekproef onder 350.000 kerkgangers (zie ad liminarapport), een acceptabele foutmarge van 5% en een betrouwbaarheidsniveau van 90% zijn 271 respondenten nodig. Op de pausenquête hebben 347 katholieken gereageerd, zodat de waarnemingen valide zijn. Bij een volledig populatie-onderzoek onder 4 miljoen katholieken, veranderen deze aantallen niet: als een onderzoekspopulatie groter dan 200.000 is, maakt de populatiegrootte niet meer uit.
- Lees het volledige rapport (24 pagina’s, PDF)
- Lees alle, geanonimiseerde reacties (962 pagina’s, PDF)
Bossche katholiek Jeroen de W. vermoedt dat ook de formele pausenquête maar fröbelwerk is en in ieder geval gemakkelijk gemanipuleerd kan worden, waardoor deze al net zo min representatief is als die van katholiek.nl. Dat is natuurlijk giswerk, maar zou op zich best kunnen. Voor mij is dat echter in geen van beide gevallen reden tot klagen, alleen wel goed om te beseffen. Een goeie vraag is dan inderdaad wat Jezus zou willen en ik beantwoord die vraag al sinds jaren met het evangelie in een notendop, het ‘Onze Vader’, dat ik alleen in een iets andere formulering bid zodat het in ieder geval voor mijzelf zo goed mogelijk duidelijk is wat Jezus met mij persoonlijk wil:
Hemelse Vader,
Laat Uw naam ons heilig zijn,
laat Uw koninkrijk komen,
laat Uw wil geschieden op aarde,
zoals in de hemel.
Geef ons voor vandaag ons brood,
en vergeef ons onze zonden,
als wij ook zelf barmhartig zijn,
en stel ons niet op de proef,
maar verlos ons van het kwade.
Amen.
Vermoedelijk zullen de pastoraatsgroepen/parochies/pastores die de pausenquête hebben ingevuld of laten invullen ook een samenvatting van alle ontvangen reacties/meningen uit hun omgeving teruggestuurd hebben naar de bisschoppen. Indien dat juist is, dan zijn de uitkomsten van de door de bisschoppen gehouden pausenquête ook niet representatief, en dus geen echte enquête te noemen. Rome krijgt zo dan een vertekend beeld van de werkelijkheid voorgeschoteld, en dat vind ik een onjuiste gang van zaken. Anonimiteit, representativiteit en objectiviteit van de enquêteurs zijn niet gegarandeerd, en dat is kwalijk. Ik heb dan ook niet meegedaan. Mijn bezwaren heb ik eerder al geventileerd op diverse plaatsen, doch zonder enig effect. Het zij zo. Maar om nu nog te klagen over wat de redactie van katholiek.nl gedaan heeft, acht ik ook onzinnig. Ze deed vermoedelijk hetzelfde als elders in de Nederlandse rk kerk werd gedaan: ze heeft meegewerkt aan een niet representatieve hutspot van meningen. Leuk fröbelwerk, maar van substantiële betekenis is het allemaal niet. De bisschoppen zullen de uitkomsten ook naast zich neerleggen, vrees ik met grote vreze, of hoogstens als een uitdaging zien om de kerkleer nog meer O.I.-doof over het voetlicht te brengen omdat zij vanwege hun conditionering (zie ook: “Kennen binnen coördinaten – een kennissociologische studie over de clericale elite in de rooms-katholieke kerk” diss. van A.G.M. Krijnen, Helmond 1987!) nu eenmaal niet anders kunnen én ook niet anders willen zien dan dat zijzelf (het Leergezag en de apostolische traditie) de waarheid in pacht hebben. Al wie wat anders denkt/gelooft wordt door hen geacht ernaast te zitten, en of in een anders talige en ideologische wereld te verkeren. Communiceren met hen achten zij zinloos. De klerikale wereld en de gewone mensenwereld, God en het seculum zijn niet met elkaar verwant en dus niet te verbinden, menen zij. Mgr. Liesen heeft het onlangs nog met bijna zoveel woorden gesteld in een tv-uitzending van het rechts-katholieke Eternal Word Television Network (zie ook het artikel van Frank Bosman d.d. 27-12-2013 hier met de titel “Mgr. Liesen: ‘Trente is nooit afgeschaft’”): hij en de zijnen willen zich niet inlaten met de denkwereld waarin de (belachelijke vragen stellende) Nederlandse journalisten e.d. zich bewegen. Hij en de zijnen blijven liever topdown en onweersproken preken voor eigen parochie. Maar of dat nu volgens de wil van Jezus is? Hij kwam toch om dat verloren lopende schaap te redden, en niet om louter om te zien naar die 99 andere schapen die geen bekering etc. nodig hebben?! Blijkbaar staan de bisschoppen dus retorisch, argumentatief, qua echte bevlogenheid en moed (nog) niet sterk in hun schoenen, anders zouden ze wel zoeken naar wegen om succesvol de confrontatie met gewone mensen aan te gaan. Nu komen ze nog laf over, maar wellicht weet de huidige paus toch ooit nog eens een nog onbekende spirituele en intellectuele snaar bij de hooggeleerde bisschoppen te raken. Ik hoop daar op, maar heb er een hard hoofd in. De bekering van bisschoppen gaat ook van au. In hun comfortzone is het echter nog veel te behaaglijk toeven!
m.vr.gr.
Jeroen de W.
Jezus heeft gezegd dat hij de vervulling van de wet en de profeten was, en daarover valt natuurlijk in het Oude Testament wel degelijk van alles te lezen. Wat er niet letterlijk in staat (zoals over voorbehoedsmiddelen), wordt indirect door de kerkleiding afgeleid uit wat er wel staat en is vervolgens de officiële geloofswaarheid van de katholieke kerk, die iedereen in alle vrijheid mag aanvaarden of verwerpen.
Dat ‘mijn koninkrijk niet van deze wereld is’ wil niet zeggen dat alles wat niet van deze wereld is tot Gods koninkrijk behoort. We weten in elk geval dat Jezus zich volgens de evangeliën nooit heeft uitgelaten over homoseksualiteit en voorbehoedmiddelen.
Goedemorgen!
Wat betreft homosexualiteit: Wat staat er dan in Romeinen 2??
Toch echt dat God het NIET GOED vindt… sex tussen man en man of vrouw en vrouw!
Wat de representativiteit van het onderzoek betreft (de update van 7 januari 2014) wordt ten onrechte de vergelijking gemaakt met een steekproef onder 350.000 kerkgangers. Er is bij de enquête van deze website echter in die zin niet sprake van een steekproef. Daarbij worden namelijk mensen voor het meedoen aan de enquête benaderd (“Velen zijn geroepen, maar weinigen zijn uitverkoren”). Bij deze enquête is dit niet gebeurd maar was het omgekeerde het geval en voelden de ‘respondenten’ zichzelf geroepen tot het geven van een respons zonder dat hen persoonlijk hierom gevraagd werd. Ik kan mij zo voorstellen dat in eerste instantie mensen met grieven zich dan geroepen voelen om te reageren – en hoe representatief is dat? Bovendien heeft er tevens automatisch al een voorselectie plaatsgevonden omdat alleen de bezoekers van deze website tot die ‘respondenten’ behoorden. Hoe representatief die zijn voor de rest van katholiek Nederland, daarover is geen onderzoek gedaan. Er wordt hier simpelweg door de redactie aangenomen dat ze dit zijn.
Geloof is een mooi ding, maar zo zie je maar dat je ook weer niet alles voor zoete koek moet slikken.
“Een aanzienlijk deel van de Nederlandse katholieken…” Hoe durven jullie dat te stellen op basis van slechts 347 correct ingevulde enquêteformulieren?
De uitkomsten van de Nederlandse enquête komen overeen met de Duitse, waarin mensen aangaven de leer ‘wereldvreemd’ te vinden… Dan zijn de kerkelijke leiders die deze leer verkondigen in goed gezelschap, want ook Christus zei ooit: “Mijn koninkrijk is niet van deze wereld”. Tevens gaf Hij te kennen dat er nog geen punt of komma aan de wet en de profetieën veranderd mocht worden, en dat degenen die zich in hun denken en doen niet laten leiden door menselijke overwegingen, maar door de wil van God, dan mogen rekenen op genade en barmhartigheid. Maar kom daar tegenwoordig als kerkleider nog maar eens mee aan in een tijd waar de mensen zich meer laten leiden door de tijdgeest dan door de Heilige Geest. Dan is het huis te klein en zijn de rapen gaar.
Smakelijk eten dan maar.