Afgelopen zomer organiseerden we met het Franciscaans Jongerenwerken een jongerenreis naar Assisi. Dit doen we ieder jaar en dit jaar verzamelden zeven jongeren zich op de vooravond van de reis in ons klooster in Megen. Vandaaruit startte onze pelgrimage naar Assisi in de voetsporen van Franciscus.
Samen met twee broeders vertrokken de jongeren in alle vroegte naar Noord-Italië, waar we overnachtten in een klooster van Franciscanen. De dag erna vervolgden we de reis naar Assisi. Daar hadden we een onderkomen in het stadje zelf en van daaruit bezochten we allerlei Franciscaanse plekken.
Jongerenreis, een pelgrimstocht
We kondigen deze reis aan als een jongerenreis naar Assisi. Kun je het een pelgrimstocht noemen? Jongeren zelf hebben het vaak over vakantie. Maar dan wel een bijzondere vakantie. Een van de deelnemers schreef er een verhaal over en zette er als titel boven: ‘In de voetsporen van Franciscus’.
In de voetsporen van Franciscus hebben we verschillende plekken bezocht waar Franciscus mee verbonden is. Plekken waar een verhaal aan vast zit uit de verschillende fasen van zijn leven. Plekken waar hij opgroeide en zijn jonge en soms ook onstuimige jonge jaren doorbracht; plekken waar hij bijzondere ontmoetingen had met mensen, van zeer eenvoudige mensen en mensen aan de rand, zoals melaatsen, tot zeer aanzienlijken en hoog geplaatsten; ontmoetingen ook met Christus, die in armoedige omstandigheden tot ons is gekomen (Greccio) en die zich bijzonder aan Franciscus openbaarde als de gekruisigde (zijn roeping in het vervallen kerkje van San Damiano en de stigmata op de berg La Verna).
We namen er de tijd voor om de verschillende plekken met hun verhalen op ons te laten inwerken. Plekken met verhalen, die werkten als een spiegel voor ons eigen leven. Heel bijzonder was het om vanuit Assisi te voet te pelgrimeren naar een kluizenarij hoger op de helling van de Subasioberg, waar ook Assisi op gelegen is. Nadat ieder een uur in stilte had doorgebracht ergens op de heuvel achter de kluizenarij, verzamelden we ons op een eenvoudig open plekje in het bos. Zittend in een kring, op een stuk boomstam of een steen, deelden we met elkaar wat ons in dat uur van stilte was aangereikt en we vierden eucharistie.
Indrukwekkend was voor velen de kapel met het graf van Franciscus. In de crypte van twee zeer kunst- en kleurrijke kerken boven elkaar, vind je het uiterst sobere graf met de niet aflatende stroom van mensen, die daar kortere of langere tijd neerzitten of knielen, in stilte of gepeins verzonken. Wij sloten ons daarbij aan met onze eigen vreugden en dankbaarheid, maar ook onze zorgen en pijn.
Kenmerken van het pelgrimeren
Deze jongerenreis was echt een pelgrimstocht, met de kenmerken die daarbij horen. Een van die kenmerken is dat je als pelgrim bent aangewezen op gastvrijheid. Ook al hadden we op voorhand de verblijfplaatsen geregeld, toch blijft het spannend, zeker voor de deelnemers voor wie alles nieuw is en onbekend: vreemd. En ook omgekeerd weten degenen die gastvrijheid bieden op voorhand niet wat voor vlees ze in de kuip hebben. De eigenaresse van ons (nieuwe) onderkomen in Assisi bleek toch wat schrik te hebben gehad bij het idee dat een jongerengroep zou komen: bij aankomst vroeg ze om voorzichtig met haar spullen om te gaan. Maar haar vrees werd snel weggenomen en zij vond het achteraf heel fijn ons te hebben gehuisvest.
Pelgrimeren met een groep, die elkaar in beperkte mate of helemaal niet kent is een bijzondere ervaring. Natuurlijk hadden we een voorbereidende bijeenkomst met daarin een eerste kennismaking met elkaar en om een aantal dingen af te spreken en bepaalde taken te verdelen. Maar je leert elkaar pas onderweg beter kennen, ieder met zijn of haar mogelijkheden en kwaliteiten, maar ook met grenzen en beperkingen. Het is mooi om te zien hoe onderweg mensen spontaan dingen oppakken en zo hun bijdrage leveren aan een aangenaam verloop van de tocht.
Onze dagen kenden een zekere dagorde. Dat geeft vertrouwdheid en rust. Zo hadden we vaste tijden van opstaan, ochtendgebed en ontbijt. De andere tijden hingen af van het concrete programma van de dag, dat we op de vooravond globaal doornamen. Na de middagactiviteit stelden we de tijd van het avondeten vast en na de afwas deden we het avondgebed, waar verschillenden mee zorg voor droegen. Boodschappen deden we doorgaans met elkaar en enkelen namen de eindeverantwoordelijkheid voor de warme maaltijd, waarbij anderen hun ondersteunende diensten aanboden. Belangrijk blijkt steeds weer voldoende tijd en ruimte voor iedereen persoonlijk.
De waarde van pelgrimeren in deze tijd
Sommigen nemen op zo’n tocht nog hun eigen aandachtspunten en intenties mee. Bijvoorbeeld: een deelnemer had zich voorgenomen met deze reis het roken vaarwel te zeggen. Op de ochtend van vertrek rookte hij na het ontbijt zijn laatste sigaret voordat we in het busje stapten en op weg gingen. Een enkeling zat in een situatie van overgang van studie naar werk en een ander stond op het punt elders een studie te beginnen.
De directe omgang met anderen kan je ook hevig confronteren met je eigen beperkingen en dat je op bepaalde punten niet mee kunt komen: door het verdriet dat daaraan vastzit heen gaan en innerlijke vrede proberen te vinden, daar kan een pelgrimstocht aan bijdragen.
De uiterlijke weg van een pelgrim is vaak verbonden met een innerlijke pelgrimstocht: de tocht van jezelf beter leren kennen, met vallen en opstaan. En het is vooral een oefening in vertrouwen: vertrouwen in de ander, in God, in jezelf en je weg.