In onze rubriek ‘Vers voor de Zondag’ blikken we vooruit op de eucharistieviering van aanstaande zondag (of feestdag): wat vertelt het Evangelie ons? Om wat voor thema draait deze viering? Wat zou je kunnen doen om dit te onderstrepen?
Negentiende zondag door het jaar
Stilte ná de storm
Wie veilig is, kan de hele wereld aan. Maar die veiligheid, die geborgenheid, is lang niet altijd aanwezig. We leven nu eenmaal in een onveilige wereld, op macroniveau, op microniveau. Geweld, stormen, bliksem, of ze nu echt gebeuren of dat het in overdrachtelijke zin is, het is realiteit. Hoe gaan we er mee om?
Of moeten we liever zeggen: hoe leren we er steeds opnieuw mee om te gaan? De eerste stap is ze te erkennen en ze aan te kijken. Wellicht krijgt dan de stilte een kans om door te breken. Een tweede stap is vaak je handen uit te strekken, te vragen, te bidden. Om nabijheid of om hulp. Dan kan er veiligheid groeien. En verzoening.
Exegetische notities Evangelie
Matteüs 14,22‑33
De NBV geeft als kopje: ‘Overvloed aan brood, gebrek aan geloof’, hetgeen een illustratie is van de twee verhalen die in dit hoofdstuk staan. Het verhaal van de vijf broden en de twee vissen; en deze perikoop van Jezus die over het water loopt naar de boot met zijn vrienden, waarna Petrus Jezus nadoet en ook over het water naar hen toe gaat.
Zoals zo vaak bidt Jezus in de eenzaamheid van de nacht, bij de maaltijd en bij belangrijke gebeurtenissen als de doop. Het tijdstip is interessant: de vierde wake (NBV ‘tegen het einde van de nacht’) is tussen 3 en 6 uur ’s morgens.
Twee metaforen wijzen naar de schepping die ook in het donker begon: de diepte van het water staat voor de onkenbare en ongrijpbare situatie van vóór de schepping wat de ruimte betreft. Vervolgens de metafoor tijd, hier benoemd als het holst van de nacht, verwijst naar het moment waarop de scheppingsdaad begon.
De metaforen voor ‘tijd’ en ‘ruimte’ zijn toegepast in de tocht van Jezus en die van Petrus: herkenbare elementen van het eerste dan wel nieuwe begin van schepping. Ze kondigen de creatie van de nieuwe mens aan. Daarnaast benadrukt dit verhaal het gezag van Jezus die de macht heeft over de oerkrachten als water en wind.
Jezus heeft een gezag dat vergelijkbaar is met wat de tekst van de tweede Jesaja vermeldt (41,10.13-14): ‘Wees niet bang want ik ben bij u, wees niet angstig, want Ik ben uw God (…) want ik, ben uw God die u vasthoudt bij je rechterhand en die zegt: Wees niet bang, Ik sta u bij.’
De navolging van Petrus is bewonderenswaardig én kondigt zijn loochening aan in Jezus’ lijdensverhaal (26,69-75) wanneer hij twijfelt of Jezus echt wel Gods zoon is en wanneer hij aarzelt in zijn antwoord of hij Jezus wel of niet kent en dat vervolgens ontkent.
Daarnaast staat het avontuur van Petrus model voor de identificatie van de gelovige met de twijfelende (letterlijk: aarzelende) en angstige Petrus. Op ‘Heer, red me’ (v.30) strekt Jezus zijn hand uit. Jezus heeft de kracht om mensen te redden. De uitroep van de leerlingen ‘U bent werkelijk Gods Zoon’ weerspiegelt niet alleen zijn macht over de oerkrachten maar ook zijn goddelijke karakter.
Themastelling
In de zoektocht naar de kern van de schepping, van de goddelijke werkelijkheid zijn mensen als Elia en Petrus zowel sterk vertrouwend als aarzelend zwak. Er is een slingerbeweging te zien in erkennen en aarzelen, in zonden begaan en je ervan afwenden, in heil en ondergang.
Deze beweging is weergegeven door de term ‘sjoev’ die niet alleen wenden, om je as draaien en omkeren betekent, maar ook bekeren. De perikopen tonen dat bekering een heilzame weg is om vertrouwend een goddelijke werkelijkheid te beleven. Het is een eeuwenoude en betrouwbare weg naar geluk en voorspoed.
Suggestie
Het verhaal over de profeet Elia is een indringend verhaal. Mensen kunnen zich erin herkennen: hun momenten van wanhoop, onrust, niet meer willen… Het verhaal zegt ons: op die momenten wil God je nabij zijn, Hij stuurt je een engel (beschermengel!), Hij wil je voeden. In een korte meditatie, die een brug slaat tussen de eerste lezing en het Evangelie komt dit tot uitdrukking. Lees de meditatie rustig voor, na de eerste lezing; de antwoordpsalm blijft dan voor deze keer achterwege.
Veel mensen
vandaag de dag
zijn moe.
We gunnen onszelf geen rust,
we moeten door, verder,
beter presteren, meer verdienen.
Veel mensen
vandaag de dag,
zijn somber,
wanhopig misschien.
Wie heeft oog voor hun geestelijke nood,
wie haalt hen uit de put?
Veel mensen
vandaag de dag
verlangen naar een goed woord,
een glimlach,
een uitgestoken hand.
Ben jij
de beschermengel
die voedsel geeft?
Zijn wij
voor elkaar het brood dat leven geeft?
De teksten en suggestie zijn genomen uit de ‘Handreikingen voor liturgie voor de zon- en feestdagen’ van Berne Media. In deze uitgave staan exegetische notities voor elke lezing en antwoordpsalm, een ‘kapstok’ voor de verkondiging, misteksten, voorbeden en diverse andere suggesties voor vieringen met gewijde of niet-gewijde voorganger. Voor meer informatie over de uitgave en een abonnement, zie de website van Berne Media.