In onze rubriek ‘Vers voor de Zondag’ blikken we vooruit op de eucharistieviering van aanstaande zondag (of feestdag): wat vertelt het Evangelie ons? Om wat voor thema draait deze viering? Wat zou je kunnen doen om dit te onderstrepen?
Maria Tenhemelopneming
Onze Moeder
Sinds het Tweede Vaticaans Concilie kent de Kerk drie hoogfeesten die speciaal aan Maria zijn gewijd: 8 december, het feest van Maria Onbevlekte Ontvangenis, 1 januari, het feest van Maria, Moeder Gods en 15 augustus, het feest van Maria Tenhemelopneming. Zo wil de Kerk in de jaarcyclus Maria vereren, die op een bijzondere manier met Christus verbonden is en daarom ook ‘geheel en ongedeeld’ bij God opgenomen is. Maria blijft op de meest hechte manier, in ziel en lichaam, met haar Zoon verbonden. Ze heeft eigenlijk de wereld niet echt verlaten, maar is ‘ontslapen’ en blijft vanuit de hemel de behoedster van alle gelovigen. Het feest van Maria Tenhemelopneming is een van de oudste Mariafeesten. Het is al in de vijfde eeuw ontstaan in de kerk van het oosten, vanuit de volksdevotie, en door de Kerk overgenomen in de liturgie.
Exegetische notitie Evangelie
Lucas 1,39-56
Maria heeft gehoord van de zwangerschap van haar nicht Elisabeth en reist met spoed naar haar toe. Zo worden beide moeders en beide heilskinderen samengebracht. Hun begroeting of groet wordt drie keer vermeld en in relatie gebracht met de beide zwangerschappen. Elisabeth wordt vervuld van de heilige Geest en zo ook Johannes. Het kind springt op in haar schoot en zij op haar beurt spreekt Maria aan als de moeder van de Heer waarbij zij de vrucht in Maria’s schoot zalig spreekt en de betekenis van het kind erkent. Hier wordt tevens verwezen naar de toekomstige rollen van Johannes en Jezus. Het kind van Elisabeth springt op in haar schoot op de groet van Maria, net als het opspringen van Esau en Jacob in de schoot van Rebecca. Esau was de eerstgeborene, maar Jacob verkreeg de rechten. Zo komt Johannes voor Jezus, maar is Jezus groter dan Johannes.
In antwoord op Elisabeths lofprijzing antwoord Maria met een lofhymne voor de Heer, het Magnificat. Het is een mozaïek van citaten uit het Oude Testament. Het is, net als de lofzang van Zacharias, een lied waarin de schemering van de nieuwe dag wordt aangekondigd. De Messias staat op het punt te verschijnen, maar de wijze waarop Hij zal optreden is voorlopig nog een geheim.
Het Magnificat bestaat uit vier strofen. De eerste strofe is de inleiding (verzen 46-47). Hier worden vreugde en dankbaarheid uitgezongen en verhaalt Maria welk een grote gunst haar ten deel is gevallen. Zij looft de Heer, haar redder. De tweede strofe (verzen 48-50) beschrijft de reden van haar vreugde. God heeft neergezien op haar kleinheid die contrasteert met Gods grootheid. Vanwege die genade zullen alle generaties haar zaligprijzen. De derde strofe (verzen 51-53) bezingt Gods daden en zijn ingrijpen in de maatschappelijke verhoudingen. Daarom wordt dit deel een eschatologische hymne genoemd. De vierde strofe vormt het slot (verzen 54-55). Daarin horen we hoe alles past binnen de genegenheid van God voor Israël, die van oudsher is toegezegd en die geldt voor altijd. Zo ontstaat er een spanningsveld in de lofzang van Maria die zich uitstrekt van het verleden via het heden naar de toekomst.
De lofzang van Maria is een lied van bevrijding. God wordt een redder genoemd. Hij zal zowel het lot van de rijken als dat van de armen omkeren. Voor Maria krijgt Gods barmhartigheid concreet gestalte in het kind dat zij draagt in haar schoot. De opdracht van Jezus is immers om die omkering van de maatschappelijke orde ter sprake te brengen en te beleven (Lucas 4, 18-19).
Themastelling
Op Maria ten Hemelopneming denken we zowel aan de kleinheid als aan de grootheid van Maria. De kleinheid van haar mens-zijn, de grootheid als uitverkorene van God tot de moeder van Jezus. Haar geloof en trouw aan God zijn daarbij een voorbeeld voor ons allen. Belaagd door de draak staat de vrouw (Maria) symbool voor het volk Gods. Dit volk moet, net als de bruid, alles achter zich laten en met God mee gaan. Zo doet ook Maria dit vele jaren later, wanneer haar gevraagd wordt de moeder te worden van Gods zoon. Vol overgave gaat zij op weg. God is haar redder en de redder van de mensheid, waaraan haar Zoon de menselijke bijdrage op aarde levert. Hij is door zijn verrijzenis bron van leven voor alle christenen. Als moeder van Jezus, de brenger van eeuwig leven, is Maria als het ware ook moeder van alle christenen, onze moeder.
Suggestie: symboliek
Maria staat vandaag centraal, haar leven dat is opgenomen in de hemel. Zij verbindt ons met de liefde van God, en met Jezus Christus. Een verbinding tussen hemel en aarde kan op allerlei creatieve wijzen verbeeld worden om dit feest op te luisteren: blauwe draden of lange slierten blauw papier ophangen als teken van deze verbinding tussen hemel en aarde. Of een icoon van het Ontslapen van de Moeder Gods centraal stellen of projecteren. Of een bloemschikking ter ere van Maria.
De teksten en suggestie zijn genomen uit de ‘Handreikingen voor liturgie voor de zon- en feestdagen’ van Berne Media. In deze uitgave staan exegetische notities voor elke lezing en antwoordpsalm, een ‘kapstok’ voor de verkondiging, misteksten, voorbeden en diverse andere suggesties voor vieringen met gewijde of niet-gewijde voorganger. Voor meer informatie over de uitgave en een abonnement, zie de website van Berne Media.