Van verstilling en gebed tot gezelligheid aan de bar en een bonte avond. Een beetje vakantie, een beetje pelgrimeren. Een combinatie van écht samenzijn en van individuele vrijheid. Katholiek.nl reisde mee, maar de jaarlijkse Assisi-reis van broeder Loek Bosch ofm uit Megen laat zich moeilijk in een paar zinnen vatten.
Na de uitgebreide voorbereidingsmiddag en het in ontvangst nemen van de custom made reisgids weet iedereen wat hem of haar ongeveer te wachten staat en hoe het ‘samen reizen’ gestalte krijgt: met aandacht en openheid voor iedereen die een vorm van aansluiting zoekt, en de vrijheid voor wie liever zijn eigen gang gaat. Het blijkt een belangrijke basis voor de goede sfeer waarin de reis verloopt. Wie slecht ter been is wordt geholpen met de bagage op het vliegveld en het in- en uitstappen in de bus. De snoepjes die mensen hebben meegenomen, gaan spontaan in een grote zak de hele bus rond. Het lijken vanzelfsprekende dingen en dat zijn ze misschien ook, maar toch is het contrast met de iets meer weerbarstige werkelijkheid van alledag voelbaar.
Broeder Loek vertelt veel, maar ook gedoseerd – bij elk kleinste detail valt immers wel iets bijzonders te vertellen – over de bezienswaardigheden en de bijbehorende achtergronden: het leven van Franciscus en Clara en de geschiedenis van de franciscanen en clarissen. Op de plekken waar het allemaal echt ‘of in ieder geval echt volgens de legendes,’ nuanceert Loek, is gebeurd, gaan de verhalen leven: Franciscus die, fysiek en mentaal beschadigd door de oorlog, het in de beginjaren in de publieke opinie eerder tot dorpsgek dan tot heilige schopt… maar uiteindelijk toch een orde weet te stichten en binnen de kerk een enorme beweging op gang brengt. Clara die zo graag precies hetzelfde wil doen als Franciscus, maar als vrouw niet veilig rond kan trekken en dus haar eigen wijze moet zien te vinden. Vele meer dan bijzondere anekdotes, extatische momenten… maar ook onenigheid (met alle gevolgen van dien) onder de broeders over de vraag wat die gelofte van armoede nu eigenlijk inhoudt. Je ziet het allemaal zó voor je.
Door de zorgvuldige opbouw van het programma en Loeks spontane en boeiende manier van vertellen blijft de boodschap echter hangen – in tegenstelling tot de geijkte groepsreizen waar een gids een van jaartallen doorspekt verhaal afdraait dat ver van je eigen (historische) referentiekader af staat en dat je bij het naar buiten lopen alweer vergeten bent. Ook voor de oudgedienden onder de deelnemers is het interessant, want, zoals één van hen glunderend zegt: ‘Hij vertelt elk jaar wel weer iets wat ik nog niet gehoord had.’
Het blijft echter niet bij interessante, historische verhalen: er zijn tijdens de reis meerdere vieringen die bij iedereen wel wat losmaken. Als we nog maar net met elkaar op stap zijn, houden we ons bezig met het thema ‘Heer, wat wil je dat ik doe?’. In de bijbehorende intieme viering in een kapel van de Santa Maria Degli Angeli (de basiliek van de Porziuncola, het kerkje dat Franciscus restaureerde) kan iedereen die dat wil, naar voren komen voor een handoplegging en een ‘nieuw begin’. Ineens wordt er op veel plekken een pakje zakdoekjes tevoorschijn gehaald.
Waarom ontroerde die viering iedereen eigenlijk zo, vragen we ons enkele uren later onderling hardop (en op tamelijk nuchtere toon) af bij de evaluatiebijeenkomst in de avond. Misschien, denken we, is het omdat iedereen zich ten diepste afvraagt waar zijn of haar roeping ligt. Omdat iedereen wel eens geconfronteerd wordt met pijnlijke herinneringen uit het verleden, met de eigen beperkingen en moeilijke kanten terwijl we beter zouden willen: twijfel of je wel ‘goed genoeg’ bent. En dan iets van de onvoorwaardelijke liefde van God mogen ervaren…
Iets soortgelijks gebeurt in andere vieringen bij de voorbeden: iedereen die dat wil, kan deze zelf hardop uitspreken. Naast woorden van dankbaarheid voor bijvoorbeeld ‘deze mooie reis’ delen velen via deze weg ook wat hun bezighoudt: zorgen om zieke familieleden, vrienden met problemen, ander persoonlijk verdriet. Meestal geen mooie, dure woorden, maar vol gevoel, lef en openheid – heel ontroerend en heel anders dan wat je hoort bij een ‘gewone’ zondagse eucharistieviering. Een enkele keer is het een aanleiding om elkaar later nog even te vragen hoe het gaat, belangstelling te tonen voor het benoemde, maar veel blijft binnen de viering: het is goed zo.
Voor veel deelnemers is één van de absolute hoogtepunten van de reis het rozenkransgebed in de Santa Maria Degli Angeli, en dan vooral de processie die daarop volgt. Ook de paar van huis uit protestantse reisgenoten zijn getroffen door de schoonheid, de zang, het meebewegen in de mensenmassa. Het zijn deze, maar soms ook hele ‘kleine’ ervaringen die de reis zo buitengewoon maken – en die tegelijkertijd zo ontzettend lastig zijn over te brengen op de thuisblijvers, concludeert iemand tijdens een evaluatiebijeenkomst de volgende dag. ‘Want ja, waarom ga je nou alwéér naar Assisi?’
Korte tijd na thuiskomst ontvangen we een mail van broeder Loek waarin hij vertelt het vanwege zijn leeftijd wat rustiger aan te willen doen. Het komende jaar zal hij zich, samen met zijn medeorganisatoren, bezinnen op de toekomst van de Assisi-reis. Waarschijnlijk wordt er een constructie bedacht waarbij broeder Loek niet meer belast wordt met de praktische organisatie van de reis, maar wel zal blijven fungeren als gids ter plaatse. Een mooi vooruitzicht voor wie in 2021 graag nog een keer mee zou willen reizen.