In Californië, de Amerikaanse staat grenzend aan Mexico, was er dit weekeinde een grote reünie van katholieke volksbewegingen. Veel aanwezigen zijn van Mexicaanse komaf en hebben er familie wonen. Paus Franciscus sprak de menigte vanuit Rome toe. Zonder de regering Trump te noemen, bracht hij nooit eerder een boodschap met zoveel kritiek over de heersende macht.
Paus Franciscus tot de volksbewegingen: “Ik zou willen dat er in jullie bisdommen constructieve energie verspreid wordt, waardoor de muren van uitsluiting, onverschilligheid, racisme en intolerantie, tussen volken en personen, overbrugd kunnen worden.” De grote boosdoener noemde Franciscus niet bij naam (“Ik praat niet over bepaalde mensen in het bijzonder”), maar wel omschreef hij onomwonden de aard van het beestje: iemand die de angsten en onzekerheden van massa’s manipuleert om de oorzaken van werkloosheid, corruptie, identiteitscrises en de uitholling van democratieën af te schuiven op “niet-naasten”. Hij beschuldigde de hypocrisie van politici die zich enerzijds als deugdzame lieden afschilderen, maar anderzijds bevolkingsgroepen minachten. De kerkleider vergeleek een dergelijk bestuurder met de wetgeleerde die Jezus vroeg: wie is mijn naaste? Jezus gaf het verhaal over de barmhartige Samaritaan als antwoord. Daarin weigeren twee hooggeplaatste Joden (een priester en Leviet) om een gewond slachtoffer van geweld aan de kant van de weg te helpen. Een andere voorbijganger, een door de Joden geminachte Samaritaan, bleek wel hulpvaardig. De muur tussen ‘naasten’ en ‘niet-naasten’ vindt Franciscus verwerpelijk.
Uitte de paus impliciet kritiek op het beleid van de huidige regering, die een nieuwe muur tussen de Verenigde Staten en Mexico wil opwerpen? Tijdens zijn kandidaatstelling als president zei Donald Trump over Mexicaanse migranten (16 juni 2015): “Als Mexico zijn mensen stuurt, sturen ze niet hun beste. Ze sturen mensen met veel problemen (…). Ze brengen drugs mee. Ze brengen criminaliteit mee. Ze zijn verkrachters. En sommigen, neem ik aan, zijn goede mensen.” Deze opvatting herhaalde Trump enkele keren.
Vijf voor twaalf
“Geen volk is crimineel en geen religie terroristisch”, sprak Franciscus de Amerikaans-Mexicaanse Californiërs ontkennend toe. Daarna ging hij in op angst voor terrorisme, ook een belangrijk beleidspunt van Trump. “Christelijk terrorisme bestaat niet, joods terrorisme bestaat niet, islamitisch terrorisme bestaat niet. (…). Onder alle volken en religieuze groepen zijn er fundamentalistische en gewelddadige personen, die zichzelf versterken met intolerante generalisaties, gevoed door haat en xenofobie.” De paus citeerde vervolgens uit De Vreugde van het Evangelie: “De armste bevolkingsgroepen worden van geweld beschuldigd, maar zonder gelijke kansen worden vormen van agressie en oorlog te zijner tijd een vruchtbare voedingsbodem voor een explosie.”
“De mensheid bevindt zich op een keerpunt in de geschiedenis”, citeerde hij verder. Als christenen en alle mensen van goede wil op dit moment niet in actie komen tegen “de tekenen des tijds”, waarschuwt hij met haast profetische urgentie, zullen “processen van ontmenselijking” niet meer te stoppen zijn. We hebben tijd verloren doordat de aanhoudende morele crisis te weinig onze aandacht had, uit de paus bezorgd.
Het is vijf voor twaalf, en dus ziet Franciscus reden noch tijd om bij de pakken neer te zitten. De “mogelijkheid die iedere crisis biedt” moet juist nu volop benut worden. “In de Chinese taal, waarin oude wijsheden van dit grote volk besloten liggen, bestaat het woord crisis uit twee karakters: wēi staat voor ‘gevaar’ en jī voor ‘mogelijkheid’.”
Franciscus wees zijn toehoorders tot slot op de morele verantwoordelijkheid van ieder individu en vraagt hen om christelijke waarden “met stevigheid en zachtheid te verdedigen, en niet in te ruilen voor goedkope spullen”.
Bron: Osservatoreromano.va/it, Zenit.org