In onze rubriek ‘Vers voor de Zondag’ blikken we vooruit op de eucharistieviering van aanstaande zondag: wat vertelt het Evangelie ons? Om wat voor thema draait deze viering? Wat zou je kunnen doen om dit te onderstrepen?
Pinksteren
Begeesterd
Als je de wereldtoestand bekijkt, lijkt Pinksteren wel de grootste uitdaging die je je voor kunt stellen. Onnodig de problemen op te sommen, waarmee de mensheid in de nabije toekomst dreigt te worden geconfronteerd. Voor de oplossing ervan is een complete vernieuwing nodig van leefwijze. Een spiritualiteit die niet vooral gericht op het welzijn van de eigen besloten kring, maar een geestverruiming die oog heeft voor al het geschapene. In die zin kunnen we niet hartstochtelijk genoeg bidden: ‘Kom scheppende Geest’. ‘Veni creator spiritus’!
Exegetische notities Evangelie
Johannes 20,19-23
Johannes gaat weer een stap terug. Terug naar de beslotenheid van ‘die eerste dag’, die hier door Jezus wordt opengebroken, al blijft de deur naar ‘buiten’ nog even dicht. Daarbinnen heerst nog de angst ‘voor de Joden’. Johannes schrijft vaak nogal ongenuanceerd over ‘de Joden’, wat later mede heeft bijgedragen tot antisemitische opvattingen. Daarbij werd vergeten, dat het tijdens het optreden van Jezus om een specifieke groep religieuze gezagsdragers ging. Ook de leerlingen en Jezus zelf waren Joden.
Tot tweemaal toe wenst Jezus zijn leerlingen ‘vrede’. Het Hebreeuwse woord ‘sjalom’ voor vrede, houdt vooral in te leven in goede relaties. De naaste te zien, zoals jezelf gezien en liefgehad wilt worden. Daartoe is Jezus gezonden om dat als centrale opdracht voor te leven en dat wordt nu ook de opdracht voor zijn leerlingen, vrouwen en mannen, in zijn Geest. Zij zijn degenen die van Jezus de opdracht krijgen een voorbeeldfunctie te vervullen in het creëren van goede relaties tussen mensen onderling en met De Eeuwige; en die er voor moeten zorgen, dat als er verstoringen zijn, die geen blijvend karakter hebben. Een opdracht voor al zijn volgelingen.
Themastelling
De lezingen van deze Pinksterzondag laten zien, dat Pinksteren niet zomaar een feestelijke onderbreking is van het kerkelijke jaar. Het vieren van de komst van heilige Geest na Jezus’ aardse leven, is niet zomaar een kwestie van persoonlijke geestverruiming of toenemend inzicht, waarin dan ook. Pinksteren houdt een opdracht in voor alle volgelingen van Jezus uit heel de bewoonde wereld: de ‘oecumene’. En die opdracht liegt er niet om. Die raakt aan de kern van ons menszijn. Aan het ‘waartoe zijn wij op aarde’. In de ‘kleine catechismus’ leerde je dan als antwoord op die vraag: ‘Om God te dienen en hier en in het hiernamaals gelukkig te zijn’. Volgens de Joodse filosoof Emanuël Levinas maakt de Eeuwige juist plaats voor de naaste als die een beroep op ons doet. Jij bent degene op wie dat beroep wordt gedaan en dienst aan God is ingaan op dat beroep.
Dienst aan de medemens als bijdrage aan goede verhoudingen onderling, aan ‘sjálom’. En als je dat doet, dan, zegt Levinas, ga je in het spoor, waarop de Eeuwige je voorgaat. En dat zal ongetwijfeld de hele schepping ‘goed ’doen. Zoals het ‘in den beginne’ zeer goed was op de ‘zesde dag’ (Gen.1,31). De geest van Pinksteren zal onze hulp daarbij zijn. ‘Veni, creator spiritus.’
Suggestie
Er zijn (in de suggestie voor voorbeden voor vandaag, zie Liturgische Handreiking voor de zondagen en feestdagen) zeven voorbeden. Zeven is een heilig getal. Het getal van de volledigheid. Bij iedere bede kan een licht worden ontstoken aan een zevenarmige kandelaar. Een menorah bijvoorbeeld om de joodse oorsprong van het Pinksterfeest te onderstrepen.