In onze rubriek ‘Vers voor de Zondag’ blikken we vooruit op de eucharistieviering van aanstaande zondag (of feestdag): wat vertelt het Evangelie ons? Om wat voor thema draait deze viering? Wat zou je kunnen doen om dit te onderstrepen?
Maria, Moeder van de Kerk (dag na Pinksteren)
Geborgen in Gods Geest
Een nieuw feest. Door paus Franciscus ingesteld. Onderbouwd door een lange traditie waarin Maria als Moeder van de Kerk wordt aangeroepen. Oude iconen en schilderijen stellen Maria voor met Pinksteren, zittend tussen de apostelen bij het ontvangen van de heilige Geest. Zij is de jonge gemeenschap blijven inspireren zoals ze dat de eeuwen door heeft gedaan. Ook vandaag. Het geeft een veilig gevoel dat de Moeder van Jezus, Moeder van God, ook Moeder van de Kerk, Moeder van ons is.
Exegetische notities Evangelie
Johannes 19,25-34
Jezus hangt aan het kruis en de soldaten die hem gekruisigd hebben, verloten zijn onderkleed. Wie deze soldaten zijn, wordt niet genoemd, zij krijgen geen naam. Wel worden de vrouwen genoemd die bij Jezus, bij zijn kruis, staan. Daarbij is zijn moeder. Naast haar staat de leerling waarvan Jezus hield. Jezus nodigt zijn moeder en zijn geliefde discipel uit elkaar te aanvaarden in een nieuwe familierelatie. Hij richt zich tot zijn moeder en zegt: ‘Vrouw, zie daar uw zoon.’ Daarna spoort hij de discipel van wie hij hield, aan de familierelatie te aanvaarden: ‘Zie daar uw moeder!’ In de Griekse tekst staat in vers 25 ‘bij het kruis van Jezus stonden zijn moeder.’ en in vers 26 ‘ …zei Hij tot de moeder’. Zijn moeder wordt de moeder van de geliefde leerling die haar opneemt in zijn huis. Hij belichaamt en vertegenwoordigt alle leerlingen voor wie Jezus zijn grote liefde toont. En ‘de moeder van Jezus’ vertegenwoordigt zo, samen met alle leerlingen, de Kerk, Gods nieuwe gelovige gemeenschap. In het uur van zijn dood legt Jezus de fundamenten voor een nieuwe familie.
Na deze woorden tot zijn moeder en de geliefde leerling, sterft Jezus en geeft de geest. Het Griekse woord dat hier gebruikt wordt voor ‘geven’, heeft de betekenis van iets doorgeven van de ene hand in de andere hand. Jezus geeft hier de Geest door en daarover lezen we uitgebreider in Johannes 20, 21-22: ‘ zoals de Vader Mij gezonden heeft zo zend Ik jullie. Na deze woorden ademde Hij over hen “Ontvang de Heilige Geest”, zei Hij.’
Nadat Jezus gestorven is, doorsteekt een van de soldaten met een lans zijn zijde en komt er bloed en water uit. Dit is een aanschouwelijk beeld van het Schriftwoord ‘uit zijn binnenste zullen stromen levend water vloeien’ (zie Johannes 7,38). In het volgende vers (7,39) lezen we dat Jezus daarmee doelde op de Geest die allen die in Hem geloven, zullen ontvangen.
Themastelling
Vandaag vieren we de gedachtenis van de Heilige Maria, Moeder van de Kerk. Maar vandaag is het ook de dag na Pinksteren en voelen we ons geborgen in Gods Geest. Zowel de Heilige Geest als Maria spelen allebei een belangrijke rol bij het ontstaan van de Kerk. In Genesis lezen we over de eerste moeder die genoemd wordt in de Bijbel, Eva. Haar naam betekent leven. In de christelijke leeswijze van het Oude Testament is Maria de nieuwe Eva, de moeder van alle leven. In Handelingen gaat het over de belangrijke rol die Maria vervult. Ze is aanwezig bij het eensgezind volhardend bidden. Zo wordt de band gemarkeerd tussen haar en de volgelingen van haar Zoon; de band die ze heeft met de Kerk van Pinksteren.
In de antwoordpsalm staat Sion centraal. In de christelijke gemeenschap wordt Sion vaak gezien als een verwijzing naar Maria, Moeder van de Kerk. En tenslotte in het evangelie volgens Johannes worden we deelgenoot van het testament van Jezus: hij vertrouwt zijn moeder toe aan zijn geliefde leerling en omgekeerd. Een band die de leerlingen innig verenigt met Maria, Moeder van de Kerk. De Kerk als gemeenschap van gelovigen kunnen we zien als een gezin met Maria als Moeder.
Suggestie
Een van de oudste gebeden tot Maria
Heilige moeder van God.
Versmaad onze gebeden niet in onze nood,
maar verlos ons altijd van alle gevaren,
o glorierijke en gezegende Maagd.
De teksten en suggestie zijn genomen uit de ‘Handreikingen voor liturgie voor de zon- en feestdagen’ van Berne Media. In deze uitgave staan exegetische notities voor elke lezing en antwoordpsalm, een ‘kapstok’ voor de verkondiging, misteksten, voorbeden en diverse andere suggesties voor vieringen met gewijde of niet-gewijde voorganger. Voor meer informatie over de uitgave en een abonnement, zie de website van Berne Media.