Jezus van Nazareth heeft echt bestaan: geen serieuze historicus die daaraan twijfelt. Behalve in de evangeliën wordt Jezus immersgenoemd in het werk van verschillende auteurs, onder wie Flavius Josephus. Diens omvangrijke werk is de afgelopen jaren in het Nederlands vertaald door Marinus Wes en Fik Meijer. Deze laatste schreef nu een boek over Jezus op basis van het werk van Josephus en de vier evangeliën.
Meijer bekeek deze bronnen met de blik van de historicus. “Ik ontdoe ze van de religieuze lading en bekijk ze zoals ik een tekst van Cicero of van Tacitus bekijk. Het is boeiend om Jezus te plaatsen in die wereld van Grieken en Romeinen”, zei hij in een interview met Tertio. Zo schetst hij een portret van een eenvoudige timmermanszoon uit Galilea die een sociale boodschap verkondigt en de onderdrukking van de armen hekelt. Op het eind van zijn leven gaat hij naar Jeruzalem, raakt daar in conflict met de joodse en Romeinse autoriteiten, wat hem zijn leven kost. Hij eindigt aan het kruis, maar daar houdt zijn verhaal niet op: “Dat is eigenlijk het grootste wonder: dat de boodschap van een joodse timmermanszoon uit Nazareth het Romeinse Rijk veroverde en dat het christendom nu nog steeds de grootste wereldgodsdienst is.”
De trouwe kerkganger kent de verhalen uit het Nieuwe Testament uiteraard, maar in het werk van Meijer komen ze in een nieuw perspectief te staan. Vooral zijn sociale engagement valt dan op. Meijer: “Als je Jezus uit sociaal oogpunt bekijkt, is hij een boeiende figuur”.
Het gaat er Meijer niet om de verhalen over Jezus en dan vooral over de wonderen die hij deed als onzin terzijde te schuiven. Hij neemt ze serieus omdat ze de betekenis van Jezus onderstrepen. “De Grieken, Romeinen, de joden geloofden allemaal in wonderen. Dus op zichzelf is dat niet zo opvallend. Wij beginnen bij voorbaat alles te rationaliseren en leven ons niet in.”
Het boek van Meijer is bepaald niet het laatste woord over Jezus: “Een classicus zit altijd met het probleem van het beperkte bronnenmateriaal, waarmee je alleen een hypothese kunt formuleren. Je kunt nooit zekerheid geven”.
Het eerste deel van Meiers boek volgt de geschriften van Flavius Josephus op basis waarvan een beeld ontstaat van de joodse samenleving rond het begin van onze jaartelling. Een samenleving die diep verdeeld is en die een houding zoekt tegenover de Hellenistische cultuur en de Romeinse macht. Meijer geeft in het tweede deel een verhelderende analyse van wat we weten over Jezus. Tegelijkertijd laat hij het aan de lezer over om hieraan al dan niet een religieuze betekenis te geven. De blik van deze historicus laat ruimte voor andere visies.
Fik Meijer, Jezus & de vijfde evangelist Amsterdam: Athenaeum/Polak & Van Gennip 2015, Isbn 978 90 253 0037 1, € 19,90