In het septembernummer van het bisdomblad ‘Spreek’ van het bisdom Groningen-Leeuwarden vertelt bisschop Gerard De Korte over zijn relatie met volksdevotie. Hij zegt in het bisdomblad dat de gedachte van een ‘heilige rest-kerk’ zeer onkatholiek is.
“Ik ben niet zo’n kaarsenbrander, maar vind dat nu toch een mooi moment”, aldus De Korte “Het is een vorm van volksdevotie. In de katholieke cultuur hebben we natuurlijk een veelheid van devotievormen. Als theoloog vraag ik me wel af: brengt devotie de mensen dichter bij Christus of belemmert die devotie dat?”
De Korte: “In het zuiden van het land is volksdevotie sterker ontwikkeld dan in ons bisdom, alhoewel ook hier diverse processies in ere worden hersteld waaronder die met de schedel van Bonifatius in Dokkum, met Maria in Warfhuizen en de tweejaarlijkse Maria-processie in Leeuwarden. Er worden nog steeds nieuwe grotten en kapellen gebouwd en ingezegend. Volksdevotie ontstaat van onderop. Er wordt vaak uiting aan gegeven door mensen met een religieus gevoel.”
Hedendaagse devotionele uitingen zijn heel breed, zegt de bisschop in het bisdomblad. “Ze staan voor vroomheid en voor vernieuwing van geestelijk leven. Maria vertegenwoordigt de warme, moederlijke kant van religie, als de vrouw die haar zoon verliest. Met oude elementen in de devotie appelleer je aan het religieuze gevoel dat mensen hebben. Die verering helpt absoluut om mensen in contact met God te brengen.”
‘Heilige rest-kerk is zeer onkatholiek’
Bisschop De Korte: “In de volkskerk worden veel kinderen gedoopt, maar ouders doen vervolgens niet aan geloofsopvoeding. Ikzelf spreek niet graag over de heilige rest-kerk, in mijn beleving is dat zeer on-katholiek. Mensen die niet naar de kerk gaan beschouw ik als volledige leden van de kerk, tenslotte zijn ze gedoopt. We moeten als kerk onze eigen sacramenten wel serieus nemen. Er is altijd een zekere spanning tussen de theoloog en historicus in mij. Natuurlijk hoop je dat mensen de eucharistie vieren, uiteindelijk in vriendschap met Christus gaan leven, maar als historicus weet ik dat er door de eeuwen heen altijd verschillen zijn geweest in deelname. Je hebt altijd ‘religieuze virtuozen’ die met geloof bezig zijn, maar er zijn ook mensen die maar af en toe naar de kerk gaan. Voor mij hoort ‘de schare’ er wezenlijk bij. Wij moeten oppassen dat wij niet gaan neerkijken op mensen aan de rand van de kerk.”
Volksreligiositeit
De september-editie van het bisdomblad staat in het teken van volksreligiositeit. Naast de bisschop komen Jos van Bussel, directeur van de Vereniging Nederlandse Bedevaarten (VNB), en Peter van Zoest, theoloog en religiejournalist aan het woord “Drie heren in gesprek over het thema volksdevotie: twee uit Brabant, waar volksdevotie gemeengoed is, en een bisschop die zichzelf ‘niet zo’n kaarsenbrander’ noemt”.
Peter van Zoest, tevens beheerder van de website Volksvroomheid: “Ik heb de eucharistische aanbidding herontdekt. Als kind ging ik vaak mee naar het Lof, voor mij een mystiek gebeuren. Dat blijft je bij. Dat ervaar ik ook sterk bij de eucharistische aanbidding. Als Brabander ben ik opgevoed in de cultuur van kaarsjes opsteken, kapelletjes bezoeken en processies lopen.”
Jos van Bussel ging in 1976 voor het eerste naar Lourdes en ontmoette daar zijn vrouw. “Er is een baan uit voortgekomen, dus ja, voor mij is die plek heel belangrijk.” Van Bussel heeft in zijn functie als VNB-directeur een directe band met mensen die op bedevaart gaan naar devotie-oorden. Peter van Zoest benadrukt dat de kerk een belangrijke rol speelt in het begeleiden van volksdevotionele praktijken.