De onverslijtbare Engelse rocker David Bowie heeft het weer voor elkaar: een lekker relletje, altijd goed voor de verkoop. In de clip van zijn nieuwste singel ‘The Next Day’ figureren zo veel seks, priesters en religieuzen dat YouTube het spoorslags verwijderde. Het bleek een bedrijfsongelukje en de clip was snel weer te zien, nu voorzien van een (kinderlijk eenvoudig te omzeilen) leeftijdscontrole. Jammer dat de taaie rocker niets originelers weet te verzinnen dat het oppiepen van eeuwenoude clichés rond de Hoer van Babylon.
In de clip is David Bowie te zien als een Jezusachtige hippy die staat te zingen in een kroeg annex bordeel waar de clientèle voornamelijk bestaat uit geile priesters-met-boord. Het kerkelijk establishment lijkt dit kerkelijk bordeel goed te keuren, zo niet te runnen, in de aanwezigheid van een in vol ornaat geklede kardinaal. Voordat de priesters zich op de hoertjes storten, kussen ze de ring van de eminentie als vroegen zij vergeving van zonden alvorens die te begaan.
Stigmata
In de marge van het bordeel staat een androgyn kaalhoofdig wezen zichzelf heerlijk tot bloedens toe te geselen. Eén van de knapste prostituees begint vervolgens heftig uit haar gestigmatiseerde handen te bloeden. Iedereen werpt zich om onduidelijke redenen dan op de zanger Bowie die op de tafel klimt om in een van Godswege verschenen lichtstraal de scène te laten bevriezen. Bowie dankt zijn crew en de kijkers om dan in het niets te verdwijnen, waarschijnlijk als knipoogje naar het Hoogfeest van Hemelvaart dat in dezelfde week als de release van ‘The Next Day’ door de christenheid wordt gevierd.
Heteroseksuele priesters
Het meest opvallende element van de clip is ongetwijfeld het beeld dat van deze priesters geschilderd wordt. Zonder uitzondering schildert Bowie deze mannen Gods als gezonde heteroseksuele mannen in plaats van het zo voor de hand liggende beeld van homoseksuele orgiën of pedoseksuele misdaden. Op dit ene punt moet Bowie echt een compliment krijgen. De priesters zien er zo ‘normaal’ uit dat je er bijna roeping van zou krijgen.
Niet intelligent
Maar alle gekheid op een stokje. Deze clip van Bowie slaat werkelijk nergens op. Ik ben niet vies van een stuk humor over God, kerk en religie. Mits het intelligente humor is, bedoeld om de versteende beelden van God te verbrijzelen, de gelovigen enige zelfrelativering aan te reiken en de grootinquisiteur in diezelfde gelovigen in toom te houden. Maar Bowie’s satire op de rooms-katholieke kerk lijkt niet over zichzelf heen te verwijzen, maar alleen naar zichzelf. In die zin lijkt ‘The Next Day’ op de clip ‘Ghost’ van dEUS Ex uit Vlaanderen. Ook in deze clip kon met geen mogelijkheid een intelligent verhaal worden gevonden.
‘Dress like saints’
Wie zijn best doet in de clip van Bowie een intelligente en aansprekende boodschap te vinden, kan waarschijnlijk niets anders noemen dan dat de zanger de seksuele moraal van de rooms-katholieke kerk heeft willen aanvallen. ‘They can work with satan while they dress like the saints’ luidt één van de weinige zinnen in het warrige proza van Bowie die nog te begrijpen zijn. Maar ja: priesters uitschelden als mannen met jurken is wel een hypercliché. En de roomse kerk krijgt toch eerder het verwijt dat ze een te strenge moraal heeft dan dat ze orgiën zou faciliteren.
De hoer van Babel
Het beeld van de rooms-katholieke kerk die Bowie in zijn clip schetst lijkt opvallend veel op dat van de Reformatoren: de katholieke kerk als de Hoer van Babel. Het beeld van de ‘hoer van Babylon’ stamt uit Openbaring 17,1-5 waar staat geschreven:
‘Een van de zeven engelen met de offerschalen kwam op me af en zei: “Ik wil je laten zien hoe de grote hoer die aan talrijke waterstromen zit, veroordeeld wordt. De koningen op aarde hebben ontucht met haar gepleegd, en de mensen die op aarde leven hebben zich bedronken aan de wijn van haar ontucht.” Ik raakte in vervoering, en hij nam mij mee naar de woestijn. Ik zag een vrouw zitten op een scharlakenrood beest vol godslasterlijke namen, met zeven koppen en tien horens. Ze droeg purperen en scharlakenrode kleren en gouden sieraden, edelstenen en parels. In haar hand had ze een gouden beker vol gruwelijkheden, al haar liederlijke wandaden, en op haar voorhoofd stond een naam met een geheime betekenis: ‘Het grote Babylon, moeder van alle hoeren en van alle gruwelijkheden ter wereld.’
Simonie
Oorspronkelijk sloeg deze ‘hoer’ waarschijnlijk op de in de ogen van (vervolgde) christenen decadentie van de Romeinse elite. In de ogen van de Reformatoren als Luther, Calvijn en Knox sloeg de hoer van Babel echter op de rooms-katholieke kerk. De rijkdom, corruptie, simonie en zeer onchristelijke seksuele moraal van de katholieke elite gaf overigens alle aanleiding tot deze weinig flatteuze associatie.
Seksuele fetisj
Luther cum suis zouden verheugd zijn als ze Bowie’s flippica tegen de catholica zouden hebben kunnen zien. Maar geen enkele zichzelf serieus nemende christen – katholiek of niet – zou zich door Bowie’s satire aangesproken moeten voelen. Daarvoor is ‘The Next Day’ teveel een verzameling seksuele fetisj en religieuze clichés.