Elk jaar verschijnen er onderzoekjes die uitwijzen dat zo-en-zo-weinig mensen nog weten wat Pasen betekent. Laatmoderne cultuurchristenen als we zijn, associëren we Pasen met eieren, familie-uitjes met oma en opa, en met een lang weekend vrij. Vaak wordt dan een of andere verlepte cultuurtheoloog gevraagd om dit te ‘duiden’, en vaak komt die ‘expert’ dan niet verder als ‘deïnstitutionalisatie’ (3x woordwaarde), ‘mensen weten niets meer’ en ‘allemaal de schuld van de commercie’. Toch zijn er tenminste twee die met ‘Pasen = konijn’ zeer intelligent omgaan en en passent nog enkele kritisch noten kraken.
Op Paasochtend zit de familie Marsh uit de Amerikaanse cartoonserie SouthPark (Fantastic Easter Special 2007) aan het traditionele familie-ontbijt. Terwijl iedereen zijn geverfde eitjes zit te pellen, vraagt zoon Stan: “Mag ik iets vragen? Wat doen we hier?” Zijn vader Randy antwoordt: “Wat bedoel je? Het is Pasen!” Stan: “Maar waarom verven we dan eieren?” Randy: “….omdat de paashaas ze dan kan verstoppen.” Stan: “Ja, maar waarom?” Randy: “Stanley, met Pasen vieren we dat Jezus werd opgewekt nadat hij voor onze zonden werd gekruisigd.” Stan: “Ik zie de logica er niet van in. Er lijkt een enorm gat te zitten tussen Jezus die aan het kruis sterft, en een reusachtige haas die eieren verbergt.”
Gephotoshopte konijn
Verder in het verhaal gaat Southpark compleet aan de haal met Dan Browns gehypte ‘Maria Magdalena = de graal’-theorie. Het ‘blijkt’ dat de figuur van Johannes op Da Vinci’s Laatste Avondmaal eigenlijk een gephotoshopte konijn is. En een hele hoop mensen beschermen al eeuwen het ‘geheim van het konijn’, maar de rooms-katholieke kerk wil de herinnering aan de ‘echte verlosser’ voor eens en voor altijd vernietigen door het konijn te doden. Uiteindelijk wordt de door de paus gevangen genomen Jezus door een Joodse jongetje op Zijn eigen verzoek gedood om zo in verheerlijkte vorm de paus te kunnen weerhouden van een konijnenmoord.
(Volg je ‘m nog? Nee, kijken dan: is briljant!)
Natuurlijk problematiseert Southpark hier de ‘verwarring’ tussen het christelijke paasverhaal en het profane lente- of zonnefeest met dezelfde naam inclusief vruchtbaarheidssymbolen als eieren (nieuw leven) en konijnen (die doen het als konijnen). Niet voor niets kunnen we in de Engelse (Eastern) en de Duitse (Ostern) nog het woord ‘oosten’ of ‘oostelijk’ teruglezen, de richting waaruit de zon opkomt.
Paasverwarring
De ‘paasverwarring’ wordt nog erger (op de hak genomen) in The Holy Gospel of the Easter Rabbit van de komediegroep Poykpac uit New York. Hun filmpjes zijn – aldus hun site: “concerted to subjugate the human race”. In dit twee en een halve minuut durende filmpje wordt de vraag gesteld (en beantwoord) of ook dieren zijn gered van de eeuwige straffen in de hel. Het ‘blijkt’ dat God zijn ‘eniggeboren’ konijn met de naam Joshua Cottontale (Jezus Katoenstaart) naar de wereld heeft gezonden vanuit zijn hemelse kooitjes. “Sommigen zeggen dat hij geboren is uit het kleurige ei, gelegd door een maagdelijke hen.” Cottontale wekt een kat uit de doden, geneest een blinde hond, doch wordt door de ‘hoofdkonijnen van de bostempel’ overgeleverd aan de jagers die hem doden, in een winkel hangen (in de vorm van een kruis) en doorverkopen aan een paar Oosteuropeanen die hem opeten.
(Volg je ‘m nog? Nee, kijken dan: is briljant!)
Ook hier worden vette knipogen uitgedeeld. En er wordt flink met bijbelcitaten gespeeld. Opvallendste elementen zijn het compleet ontbreken van enige christelijke referentie aan het begin van het filmpje: de mensenfamilie ‘viert’ het Paasfeest, doch alleen lekker eten is te zien, geen enkele verwijzing naar Jezus, God of de Verrijzenis. Bovendien draagt het goddelijke konijn zijn dierlijke discipelen op om voortaan ‘in zijn gedachtenis’ chocolade haasje’ op te eten.
De verwarring blijft, maar nodigt tegelijkertijd uit tot blijvende reflectie op het kernpunt van elk christelijk geloof.
Frank G. Bosman
Cultuurtheoloog en blogger op zijn eigen website www.goedgezelschap.eu