In februari berichtten we over de bouw van een muur door de Israëlische regering die daarmee het internationaal recht schond. De muur ligt grotendeels buiten het grondgebied van Israël en maakt tientallen gezinnen, waaronder veel christenen, het leven onmogelijk. Van katholieke zijde werd daartegen geprotesteerd.
In een reactie op dit artikel werd gesuggereerd om aandacht te besteden een boek met de titel Israëlvisies in beweging. Gevolgen voor Kerk, geloof en theologie van de theoloog Steven Paas.
Het recensie-exemplaar van het boek dat wij ontvingen bleef even op de stapel ‘nog te lezen’ liggen. Immers: de kwestie zou actueel worden wanneer de paus eind mei het Midden-Oosten bezoekt.
Nu het bezoek aanstaande is, werd het tijd om het boek eens ter hand te nemen. En toen bleek al snel dat het hier gaat om een studie van een zeer specifieke israëlvisie, namelijk het ‘israëlisme’, dat vooral onder behoudende protestanten aanhang heeft. In deze opvatting is de huidige staat Israël de voortzetting van het bijbelse Israël.
Paas heeft hier fundamentele bezwaren tegen. Op de achterflap van het boek wordt al duidelijk waarom: de consequenties van het israëlisme bedreigen het christendom. ‘Ze geven immers binnen het Christendom plaats aan vergaande waardering voor het Judaïsme, ondanks de stelselmatige verwerping van Jezus Christus in dat religieuze systeem.’
Het boek biedt een zeer doorwrochte onderbouwing van deze stelling waarbij de auteur teruggaat tot de vroegste geschiedenis van het christendom, maar waarbij hij tijdens de Reformatie de afslag via Luther, Calvijn en de Nadere Reformatie neemt en de rooms-katholieke Kerk links laat liggen.
Zijn onderwerp is zonder meer belangwekkend. Miljoenen Amerikanen zien de huidige staat Israël als een voortzetting van het bijbelse Israël en dat heeft natuurlijk een enorme invloed op de wereldpolitiek. Maar een achtergrond op de katholieke israëlvisies geeft het boek niet. Daarvoor moeten we onder meer te rade bij de al even grondige studie van Marcel Poorthuis en Theo Salemink: Als in een donkere spiegel. Nederlandse katholieken over joden. Tussen antisemitisme en erkenning, 1870–2005.
Steven Paas, Israëlvisies in beweging. Gevolgen voor Kerk, geloof en theologie Kampen: Brevier 2014, 316 p. Isbn 978–94–91583–35–3