Zangeres Lady Gaga is altijd goed voor een lekkere rel. Meestal hebben die te maken met seks en erotiek. Nu gaat het om het katholieke geloof met haar nieuwste videoclip Alejandro.
Lady Gaga omgeeft zich met een machistisch aura: zij gebruikt mannen als (seksuele) wegwerpartikelen, zoals mannen dat normaal gesproken met vrouwen doen (aldus Gaga). In het lied Alejandro (2009) bijvoorbeeld bezingt ze haar tientallen minnaars, die zij helaas moet verlaten voor weer een andere scharrel. Vorig jaar dook het gerucht op dat Gaga wel een omgebouwde man moest zijn, omdat ze zich veel te ‘mannelijk’ (dat is: seksueel dominant) gedraagt.
Qua image schurkt ze al lange tijd impliciet tegen the Queen of Pop Madonna aan, die ook – zeker in het eerste gedeelte van haar carrière – een seksueel imago niet schuwde. Denk maar aan de serie In Bed With Madonna of videoclips als Like a Prayer (1989) waarin zij haar toevlucht zoekt bij een beeld van de heilige Martinus van Porres, die tot leven komt en haar hartstochtelijk kust. De clip – onschuldig in onze ogen – bracht een internationaal protest voort: de expliciete mening van seks en katholicisme was voor velen too much. In 2006 liet Madonna liet Madonna zich nog aan een kruis slaan tijdens haar Confessions on the Dancefloor-tournee. De protesten waren niet zo luid als in 1989, maar niettemin goed hoorbaar.
In Lady Gaga lijkt Madonna nu een waardige opvolger gevonden te hebben. In Gaga’s nieuwste clip Alejandro imiteert ze Madonna op onnavolgbare wijze. De make-up, fotografie, choreografie en script wijzen onmiskenbaar naar Madonna, vooral naar haar clipVogue (1990). In Gaga’s Alejandro figureren schaarsgeklede militairen. Er zijn suggestieve bewegingen, bondages, kruizen, latex, een rozenkrans, een lijkkist en een met doornen omwikkeld hart. Gevraagd naar haar inspiratie voor deze clip wees Gaga (geboren Stefani Joanne Angelina Germanotta, 1986) naar haar homoseksuele vrienden, en ‘de moed die zij nodig hebben om voor hun geaardheid uit te komen’.
Behalve de seks die uit alle hoeken van de clip druipt, vallen vooral de eerder genoemde katholieke symbolen op. Aan het begin draagt Lady Gaga haar eigen hart op een kussentje, terwijl ze voor een doodsbaar uitloopt. Het hart is omwonden met prikkeldraad, een duidelijke verwijzing naar de christelijke devotie rond het ‘Heilig Hart van Jezus’, inclusief de verwijzing naar de kruisiging. Aan het einde van de clip begrijpen we dat het de zangeres zelf is die in de baar ligt, gekleed in een habijt van rood latex. In een tussenscène zien we haar een rozenkrans sensueel over haar gezicht en borst glijden, waarna ze het religieuze object inslikt. In een andere scène zien we Lady Gaga omringt door hongere, bijna-naakte mannen gekleed in een witte latex mantel met grote rode Tempelierkruizen, als een soort moderne Jean d’Arc.
De vraag is wat deze explosieve mix van seks en katholicisme betekenen. Bij de katholiek opgevoede Madonna had je het idee dat ze altijd wel wist waar ze mee bezig was. Ze snapt de katholieke symboliek goed, en weet deze knap te gebruiken (los van het morele oordeel dat je als kijker hebt). Bij Lady Gaga weet ik het zo net nog niet. De clip blinkt sowieso niet uit in een duidelijk plot. Nu hoeft dat niet bij videoclips, maar de langstrekkende parade aan rozenkransen en kruizen smeekt zo’n beetje om een zingevend kader. Als Madonna aan een kruis hangt, heeft ze er een duidelijke boodschap mee (waar je het mee eens kunt zijn of niet), maar de rozenkransetende Lady Gaga blijft een raadsel voor mij.
Lady Gaga zegt dat deze clip een ode aan de geëmancipeerde homoseksueel is. In de clip is echter alle mannelijke aandacht bijna exclusief op de enige vrouw gericht: Lady Gaga zelf. De mannen zelf dansen wel met elkaar, maar ze lijken eerder om haar gunsten te vechten, dan om elkaar heen. Lady Gaga is een waardige opvolger Madonna in de zin van mix tussen seks en katholicisme, alleen bij Madonna had je nog het idee dat ze wist waar ze mee bezig was.
Frank G. Bosman is theoloog en verbonden aan de Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg. Zie http://www.goedgezelschap.eu/.