Het computerspel Metro 2033: Last Light lijkt in eerste instantie op een redelijk goed gelukte shooter-horror-combinatie. Na een atomaire Apocalyps zijn slechts nog enkele mensen in leven in de metrotunnels van Moskou. Maar de zwijgende protoganist Atyom bidt tot zijn gestorven God als een moderne Noach. En vergiffenis is nooit erg ver weg.
4A Games’ MLL begint waar deel 1 stopte. Waar de Russische consument al in 2005 van Metro 2033 kon genieten, moest het Engelssprekende deel van de wereld vijf jaar wachten tot ook zij aan de beurt waren. Zowel M2033 als MLL geven dan ook millimeter toe op een totale, naargeestige doemsfeer waar ze in het voormalige Oostblok patent op lijken te hebben. Denk aan S.T.A.L.K.E.R. (2007) om maar één voorbeeld te noemen. In al deze drie games gaat het om een nucleaire ramp (al dan niet vanwege het uitbreken van de Derde Wereldoorlog) die het aangezicht van de wereld verandert in radioactieve, van mutanten vergeven giftige staalwoestijnen.
The Dark Ones
In MLL speel je, net als in zijn voorganger, de rol van Atyom, een in de Moskouse metro opgegroeide jongeman. Net als in het eveneens postapocalyptische spel Fallout 3 (2008) lijkt het een ongeschreven game-wet dat de nieuwe verlosser ondergrond geboren moet worden, ver weg van de corrumperende buitenwereld. Atyom is zonder dat hij het weet vanaf zijn geboorte uitverkoren door een vreemd buitenaards ras dat The Dark Ones (de ‘duisteren’) wordt genoemd. Hij is de enige die met hen kan praten door middel van een soort telepathie. Helaas is Atyom zo’n beetje de enige die sympathie heeft tegenover deze ‘monsters’. En aan het einde van M2033 wordt het ‘nest’ van de Dark Ones vernietigd en daarmee alle aliens. In MLL blijkt vervolgens dat één alien de ramp overleefd heeft, een klein kind. En dat kleine kind is uitverkoren de gevallen mensheid weer op te laten staan. Atyom – tegen alle game-conventies in – is niet de verlosser, maar slechts de ‘body guard’ van de verlosser.
Nazi’s en communisten
MLL speelt zich voor een groot gedeelte af in het metrostelsel van Moskou. Wie daarbuiten wil treden, moet een gasmasker dragen vanwege de vergiftigde lucht en moet bedacht zijn op aanvallen van kuddes gemuteerde roofdieren. Ondergronds zijn de schaarse plekken en hulpbronnen inzet van een – nieuwe – oorlog. De drie fracties zijn keurig langs de politieke lijnen van de vorige eeuw getrokken. Atyom zelf hoort bij de ‘Spartanen’, die strijden tegen The Reich (overduidelijk in vorm en inhoud gebaseerd op de Nazi’s) en de ‘Roden’ (compleet met ‘kameraden’ en ander communistisch jargon). Een van de Roden wil met gebruik van een biologisch wapen (hoe actueel) de totale controle over de metrolijnen grijpen.
Beetje gewoontjes
Voor zover niets nieuws onder de zon. En dat is gelijk ook het grootste kritiekpunt op MLL. Het is allemaal in orde, maar niet buitengewoon. Feitelijk is het gewoon een lineaire shooter met de nodige horror- en survivalingrediënten. Het spel doet wel zijn best iets meer te suggereren – aanpassingen aan wapens, keuze uit stom aanvallen of sluipen – maar eigenlijk ben je gewoon een uur of 16 op een van tevoren uitgestippeld pad aan het lopen. Vermakelijk, maar nooit adembenemend. MLL zou qua spelinnovatie 5 jaar geleden misschien indruk hebben gemaakt, maar na Skyrim, Half-Life en Fallout 3 zijn we toch wat meer gewend.
Genesis
Het spel moet het uiteindelijk hebben van zijn duistere theologie. En met duistere theologie bedoel ik niet ‘satanisch’ of ‘duivels’, maar eerder somber en pessimistisch. In een speciale trailer (de ‘Genesis trailer’) is een mannenstem (die van Atyom?) te horen die een redelijk Bijbelgetrouwe weergave geeft van het joods-christelijk scheppingsverhaal. Maar er zijn subtiele verschillen. ‘In het begin zei God: laat er licht zijn om de duisternis weg te branden. Op de tweede dag werd de hemel geboren, een schitterend baldekijn voor de aarde. (…) Op de zesde dag schiep God de glorieuze schepselen. Aan het hoofd ervan stond de mensheid, die God naar zijn eigen beeld had gemaakt. Hij zegende de mens en gaf hen dominantie over alles wat leeft. Om ervoor te zorgen. Om erover te heersen.’
God is dood
Dan gaat MLL zijn eigen weg, weg van Genesis. ‘Op de zevende dag zou kunnen hebben uitgerust, zeggen ze. Maar God rustte niet uit. God verdween. Of misschien stierf hij wel. Het Laatste Oordeel kwam en hij heeft ons verlaten.’ De stem uit de trailer is niet verheugd over de dood van God, eerder verdrietig. Het is niet de vreugde van een rationele atheïst die tot zijn vreugde bewezen heeft dat God niet bestaat. Het is het vreugdeloze inzicht van Kant en Nietzsche die met pijn in het hart afscheid moeten nemen van een wakende, sturende Godheid. God is gestorven. Of hij is weg. Het effect is hetzelfde: het einde van de mensheid.
Het kind
‘Maar,’ zo gaat de trailer door, ‘er is hoop. We moeten deze hel zelf in de ogen zien. Mijn lot hangt alleen af van mij.’ Dat klinkt veel zelfverzekerder en autonomer dan de Atyom in de game kan waarmaken. Om de haverklap moet de ‘redder van de Metro’ zelf worden gered, wordt hij neergeslagen, gevangen genomen of gewoon onder de voet gelopen. Bovendien is dat het moment waarop de laatste van de aliens het toneel opkomt. Aanvankelijk is de kleine gevangen genomen, maar al snel blijkt de alien zelf veel machtiger te zijn dan iedereen denkt. Het kind dat door de volwassenen als minderwaardig werd beschouwd, blijkt de verlosser van diezelfde volwassenen. Hoor ik ergens kerstklokken luiden?
Verlossing
Theologisch nog intrigerender wordt het als Atyom op een gegeven moment in de game voor de keuze komt te staan zijn twee favoriete vijanden op een gruwelijke manier te laten sterven. Als je er voor kiest om hen te redden, hoor je de alien mompelen: ‘Dus dit is vergiffenis. Dank je. Ik zal dat onthouden.’ Vergeving is ook wat Atyom meer dan wat dan ook nodig geeft. Hij voelt zich schuldig omdat hij in de eerste game het nest van de Dark Ones heeft vernietigd. Niet voor niets vindt deze scène plaats in een Russisch-orthodoxe kerk. Maar de vergeving is nergens te krijgen. Tot hij zijn grootste vijand spaart en de in-game camera even naar boven zwaait, boven de tafel waar je tegenaan leunt. Je ziet heel even de beroemde mandilion-afbeelding van Christus: de oericoon van het oosters christendom. Over vergeving en verlossing gesproken.
Conclusie
MLL is niet het beste spel op de markt, maar weet desondanks een niet-triomfalistisch soort God-is-dood-theologie te presenteren. Uiteindelijk is verlossing dichterbij dan je denkt. En de verlossing is te vinden in de vergeving van je vijanden. Voorwaar een diep inzicht.
Sterren: 4 (uit 5).
Geweldadig: extreem.
Seksualiteit: expliciet.