De Bijbel bevat teksten die kunnen aanzetten en hebben aangezet tot geweld. Pierre Van Hecke, hoogleraar aan de KU Leuven en voorzitter van de Europese Vereniging voor Katholieke Theologie schrijft deze week in Tertio een essay over de vraag hoe we hiermee om moeten gaan.
Van Hecke reageert hiermee op een essay van Hans Achterhuis in een eerdere aflevering van Tertio, waarin hij stelt dat waar de monotheïstische godsdiensten — jodendom, christendom en islam — macht uitoefenen steeds het gevaar op de loer ligt van gewelddadigheid. Thora, Bijbel en Koran geven voldoende materiaal hiervoor.
De reactie van Van Hecke gaat verder dan dit essay van Achterhuis. Immers: de discussie over het vermeende gewelddadige karakter van de drie godsdiensten is bijzonder actueel. De reactie had bijvoorbeeld ook het ‘Bloedboek’ van Dimitri Verhulst kunnen gelden. Hierin worden de eerste boeken van het Oude Testament gekarakteriseerd als een bloeddorstig verhaal.
Van Hecke is het met Achterhuis eens dat in de heilige boeken van de monotheïstische godsdiensten voldoende teksten te vinden zijn die tot geweld aanzetten. Gelovigen moeten hier niet overheen lezen, maar ze in de context van de gehele Bijbel lezen. Dan merk je dat ook de Bijbel zelf verschillende interpretaties bevat .Het gewoonweg niet mogelijk om de Bijbel op één manier te lezen. Tenzij je fundamentalist bent, maar fundamentalisten kiezen nu juist de passages uit die hen het beste uitkomen.
Maar dat is niet genoeg: ook de traditie, de uiteenlopende manieren waarop mensen door de eeuwen heen de Bijbel hebben gelezen, moet meegenomen worden. En ten slotte wijst het geweld in de Bijbel erop dat de mens in de wereld niet ontkomt aan zondigheid.
Religies hebben de mogelijkheid om geweld een halt toe te roepen. Van Hecke illustreert dat met twee voorbeelden die Achterhuis zelf gaf: Nelson Mandela en Desmond Tutu, “een vertegenwoordiger van een monotheïstische godsdienst, die vanuit zijn radicale evangelische idealen zo heeft bijgedragen aan de vredesopbouw in zijn land”.
Er is dus geen reden om godsdiensten uit te sluiten van het publieke debat vanwege hun vermeende gewelddadige karakter: “Is niet het uitnodigen van de religies tot het maatschappelijke en politieke debat de uitgelezen manier om hen verantwoordelijkheid te geven voor deze samenleving, vanuit de radicaliteit die hen eigen is?”
(Bron: Tertio, christelijk opinieweekblad. Meer info en abonneren via www.tertio.be)
Illustratie: Jozua 6. CC-BY-SA 3.0 Jim Padgett met toestemming van Sweet Publishing, Fr. Wort TX (USA), en Gospel Light, Ventura CA (USA) © 1984.