‘We zijn sprakeloos’, zo reageren christenen op de Franse website infochretienne.com. Steen des aanstoots is het jubileumnummer van Charlie Hebdo, een jaar na de aanslag in Parijs. Op de cover staat God afgebeeld: ‘De moordenaar loopt nog steeds vrij rond.’ De website reageert met een tegen-cover: ‘Vergeef hen, Vader’. Een analyse van een spotprentenwedloop.
Het is een jaar geleden dat de wereld ‘Je Suis Charlie’ was. Islamitisch geïnspireerde terroristen richtten een bloedbad aan onder de redactie van het satirische blad Charlie Hebdo. Tot die tijd was CH eigenlijk een zieltogende verzameling spotprenten van zeer wisselende kwaliteit. Dankzij de aanslagen is de oplage van CH echter tot astronomische hoogten gestegen, en kan het blad weer jaren vooruit. Niet helemaal wat de schietende dwaallichtjes op het oog hadden, o ironie.
Twee weken na de aanslag kwam de redactie met een eerste reactie op het bloedbad in eigen gelederen. Het werd een wereldberoemde prent van een huilende Mohammed. In zijn handen houdt hij de slogan ‘Je Suis Charlie’. En boven zijn hoofd stond geschreven: ‘Alles is vergeven’. Een superieure reactie, wat mij betreft: geen oproep tot vergelding, geen oproep tot een heilige oorlog tegen deze of gene, maar ‘gewoon’ vergeving. Een mooi signaal ten opzichte van hen, die hun onvrede en woede slechts op een barbaarse en gewelddadige manier kunnen uiten.
Een jaar geleden
Deze week kwam CH met een special, getiteld ‘1 jaar later’. Op de cover is God afgebeeld met een geweer op zijn rug en bloedvlekken op baard en jurk. Achter zijn hoofd is het bekende triniteitssymbool te zien, een driehoek, met daarin het al even christelijke ‘alziende oog’. Er staat bij geschreven: ‘De moordenaar loopt nog steeds rond’. Er is geen andere interpretatie mogelijk dan dat de redactie van CH, een jaar na dato, religie ziet als een gevaarlijke moordenaar die nog steeds niet is gegrepen. Pas als religie – of die nu christelijk of islamitisch is – is weggesneden uit onze wereld, pas dan houdt het moorden op, zo lijkt de prent te suggereren.
Er moet in dat jaar veel gebeurd zijn, anders is de enorme kloof tussen ‘Alles is vergeven’ en ‘De moordenaar loopt nog steeds rond’ niet te verklaren. Het aantal aanslagen in Europa is toegenomen, ook en vooral in Frankrijk. De angst is eerder groter dan kleiner geworden. En mede door de druk van de nog steeds toenemende stroom asielzoekers lijkt de voedingsbodem voor vergeving weggeslagen te zijn, en vervangen door angst. Dan ga je om vergelding roepen, in plaats van om vergeving.
Christelijke reactie
Franse christenen, en hun geloofsgenoten in het buitenland, zijn niet echt te spreken over de nieuwste cover van CH, en de moordzuchtige God die erop figureert. En die gevoelens begrijp ik ook wel. God – of ie nu Jezus of Allah heet – heeft nooit bloed aan zijn handen. Hun respectievelijke volgelingen wel. Ook christenen hebben bloed aan hun handen, van moslims, joden, homo’s, heksen en ketters. Maar de christenheid is alweer even bij zinnen gekomen, en heeft haar gewelddadige impulsen geleerd te beheersen. De islamitische wereldgemeenschap zit – kennelijk – nog volop in dit proces.
De Franse christelijke internetpagina infochretienne.com reageerde op een ludieke manier. Zij publiceerde hun eigen cover, geheel in de stijl van de door hen gewraakte cartoon. In plaats van ‘Charlie Hebdo’ staat er ‘onze vader’. En plaats van ‘1 jaar later’, staat er ‘2000 jaar later’. Op de cover is een potlood te zien, dat net iets heeft uitgegumd: de restjes gum liggen verspreid. Wat er is weggehaald, is niet te zien. Er staat bij geschreven: ‘Vergeef hen, vader, want ze weten niet wat zij doen’.
De cartoon van infocretienne.com is een duidelijke verwijzing naar een van de zeven ‘kruiswoorden’ van Jezus: Vader, vergeef hen, want ze weten niet wat ze doen’ (Lc. 23,34). In het Lucasevangelie doelt Jezus op zijn beulen, de Romeinse soldaten die hem aan het kruis slaan om te sterven. Het gaat dus om vergeving vragen. De vraag is echter waar infocretienne vergeving om vraagt, en voor wie? Er zijn drie kandidaten: Eerste optie. Voor de moordenaars van de CH-redactieleden. Dat zou kunnen, maar dan voegt deze cover niets toe aan die van CH zelf, twee weken na de aanslagen. Tweede optie. Voor gelovigen – christenen en moslims – die verblind door haat in naam van hun religie misdaden plegen. Dat zou ook kunnen, maar is, zie verderop, geen enkele aanleiding voor deze interpretatie.
God kan wel tegen een geintje
De derde optie is dat infocretienne vergeving vraagt aan God voor wat de tekenaars hebben gedaan: Hem bespotten in hun jubileumuitgave. En dat lijkt me gezien het tijdstip van uitgave de meest voor de hand liggende interpretatie. Infocretienne verwijt CH dat ze a) geen verschil maken tussen de verschillende wereldreligies, en b) dat ze ook geen verschil maken tussen goede (meerderheid) en slechte gelovigen (minderheid). Toch doet Infocretienne wat je van een christen mag verwachten: niet terugmeppen, maar vergeving vragen (aan God) en vergeving geven (aan jouw dader). That would Jesus do!
Persoonlijk denk ik dat stervende bootvluchtelingen een grotere godslastering zijn dan deze CH-cartoons, maar ik wil eigenlijk één andere gedachte vasthouden. Je kan veel van christenen zeggen, ook dat hun geschiedenis in bloed gedrenkt is. Maar je kan niet van moderne christenen zeggen dat ze naar geweld grijpen als hun God beledigd wordt. Ze grijpen naar de pen en het potlood, om de beledigers op hun eigen terrein te bestrijden. Bovendien proberen ze van vergeving te spreken, hoe onbeholpen ook. En zo hoort het ook. Een aanrader voor elke mogelijke terrorist: misschien moet je eerst een spotprent tekenen. Dat scheelt een heleboel doden. En God, die kan best tegen een geintje.
Foto credit: infochretienne.com