Het aantal kindbruiden dat Nederland binnenkomt, is verdriedubbeld in vergelijking met vorig jaar. Dat schat Ineke van Winden van het Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel (CKM). Het zou gaan om ongeveer drie kindbruiden per week, allemaal uit het Midden-Oosten, aldus een artikel in het Algemeen Dagblad. Deze en vergelijkbare berichten leidden tot een storm van protest. Niet onterecht, maar misschien te voorbarig.
Op dit moment is het dus mogelijk voor (vaak veel oudere) mannelijke vluchtelingen die in Nederland een erkende status hebben gekregen, hun minderjarige ‘kindbruiden’ uit het land van herkomst te laten overkomen. Nederland kan dat op dit moment dan ook eigenlijk niet voorkomen, omdat de wet op gezinshereniging alleen spreekt over een wettig gesloten huwelijk in het land van herkomst, maar niet over de leeftijd van de partner ten tijde van het huwelijk. De Tweede Kamer heeft zelfs haar collega’s van de Eerste Kamer aangespoord een wetswijziging op dit gebied zo snel mogelijk aan te nemen.
Walging
Natuurlijk is de eerste reactie van elke weldenkende Nederland een negatieve. We walgen collectief van het idee dat een minderjarig meisje van twaalf, dertien jaar gedwongen wordt door haar familie om met een veel oudere man te trouwen, die ze waarschijnlijk niet eens (goed) kent en waar ze zeker niet verliefd op is. In het Westen staat het romantisch ideaal nog hoog in het vaandel. En elke vorm van huwelijksdwang wordt verworpen. En dat is terecht.
Verkeerd signaal
Het lijkt dan ook consequent om de kindbruiden niet naar Nederland te halen. Immers: je werkt mee aan het in stand houden van een onwenselijk en onmenselijk systeem. Sterker nog: je lijkt het zelfs te willen gedogen. Ongewild kan je hiermee een signaal afgeven aan de nieuwkomers in ons land dat een dergelijk ‘cultureel gebruik’ op de een of andere manier best te billijken is. Cultuurnihilisme ligt dan net om de hoek. Maar een dergelijke principiële houding kan ook contraproductief zijn, met name voor de meisjes zelf.
Land van herkomst
Als je deze kindbruiden in het land van herkomst ‘laat’, zitten ze daar sowieso gevangen in een ingewikkeld cultureel-maatschappelijk frame. Ze zijn in de ogen van haar eigen familie, dorp en gemeenschap immers gehuwd. Of de bruidegom in kwestie nu bij haar is of in Nederland woont. Ze moet zich dus gedragen als een gehuwde vrouw. Ze mag niet omkijken naar een leeftijdsgenoot waar ze eventueel wel liefde voor koestert. En ze kan ook niet, eenmaal de puberleeftijd doorlopen en dus ook volwassen in onze ogen, aan het krijgen van kinderen denken, want de enige met wie ze dat mag, zit ver weg. Wie een kindbruid uit het Midden-Oosten of daarbuiten in haar eigen land laat zitten, laat haar feitelijk daar stikken.
Hulp
Als deze kindbruiden echter naar Nederland gehaald worden in het kader van gezinshereniging is het voor ons best even slikken. Nogmaals: je lijkt mee te werken aan een praktijk die je principieel verwerpt. Maar eenmaal hier, kan je die minderjarige (of inmiddels meerderjarig geworden) meiden helpen om in opstand te komen tegen het gearrangeerde huwelijk. Ze kan door maatschappelijk werk, GGZ, de advocatuur, NGO’s en vrouwennetwerken worden gewezen op haar rechten: op een goed leven, op een evenwaardig leven, zelfs om van haar man te scheiden (ook als die er niet mee instemt). Op die manier kunnen we deze ‘bruiden’ helpen te ontsnappen aan hun gevangenis, iets wat pertinent niet kan door hen in hun thuisland te laten blijven.
Huwelijk
Maar de materie is nog ingewikkelder. In Nederland – en eigenlijk in heel West-Europa – kennen we al sinds enige tijd de scheiding tussen kerk en staat. Beiden mogen hun eigen huwelijk voltrekken, maar voor wat het de seculiere staat betreft, ‘telt’ alleen het burgerlijk huwelijk. Veel stelletjes uit het Midden-Oosten kennen echter een radicaal andere context. Veel landen in het Midden-Oosten kennen geen burgerlijke stand, laat staan een goed werkende. Niet alle landen in het Midden-Oosten kennen een werkende staat überhaupt. Vaak zijn oorlog, chaos en anarchie juist de ingrediënten die hen doet besluiten weg te trekken.
**Ceremonie **
Bij gebrek aan een (werkend) burgerlijk huwelijk moeten veel stelletjes het dus doen met een religieus huwelijk. Vaak is de moskee of de imam nog de enige publieke functie die een vorm van gezag of continuïteit belichamen. Iets waartoe een staat als Syrië of Egypte niet meer toe in staat zijn. Het is dan te gemakkelijk om vanuit het veilige burgerlijke Nederland te zeggen dat al die religieuze huwelijken in eens niet meer geldig zijn, omdat een burgerlijk contract ontbreekt. Dat is teveel vanuit onze luxe geredeneerd. Bovendien zijn er hele volkstammen – ook in Nederland, en daar reken ik mijzelf overigens ook toe – die een kerkelijk-religieus huwelijk veel waardevoller achten voor hun eigen leven dan welke burgerlijke ceremonie ook.
Welkom
Ik pleit daarom voor een open houding van Nederland ten opzichte van de kindbruiden. Laat ze maar komen. We kunnen ze helpen. We kunnen hen leren hun eigen mening serieus te nemen en ook uit te voeren. Dat kan namelijk hier. En we kunnen hun oude echtgenoten goed in de gaten houden dat zij hun bruiden niet gevangen houden in hun eigen huis of haar dwingen tot zaken waar ze absoluut geen trek in heeft. We zullen niet alles zien. We kunnen niet alles zien. Maar hier in Nederland zien we ongetwijfeld meer dan in hun thuisland.
Meiden, jullie zijn welkom.