Nederland werd afgelopen week opgeschrikt voor een onverwachte glossy: Jezus! “Veel beroemdheden kregen hun eigen glossy. Maar de bekendste persoon op aarde nog nooit,” aldus het opschrift. Na de Youp (van het Hek), de Linda (de Mol) en de onvolprezen Antoine (Bodar) verschijnt er nu dus een glossy over Jezus van Nazareth, onder eindredacteurschap van de bekende Nederlandse auteur Arthur Japin. Jezus! is een uitgave van Peter van Dijk en Paul van der Niet, die er in het diepste geheim een jaar mee bezig waren via hun ad-hoc-bedrijf LenteMedia. Cultuurtheoloog Frank G. Bosman beschouwt de Jezus!-glossy.
Als cultuurtheoloog sta ik altijd een beetje vreemd tegenover moderne ‘Jezusdingetjes’. Dat was eerder met de Passion van EO/RKK en dat is nu met Jezus! Iedereen verwacht namelijk van een cultuuroptimistische film- en gametheoloog als ik dat ik automatisch wildenthousiast wordt van dit soort initiatieven. Het brengt de boodschap van het Evangelie op een laagdrempelige manier bij een grote groep mensen die op geen enkele andere manier met Jezus in aanraking zou zijn gekomen, anders dan via een knetterende vloek. Maar dat is niet zo.
Mijn bezwaar tegen de Passion is dat de organisatie het elk jaar voor elkaar krijgt om elke zweem van transcendentie weg te moffelen. Tienduizenden tot honderdduizenden mensen kijken naar een innemend verhaal van een lieve man die tweeduizend jaar geleden heel onterecht werd vermoord, terwijl de televisiekijkers worden getrakteerd op tweederangs acteerwerk van soapies en op Nederlandse popsongs waarvan de tekst alleen met onmenselijke lenigheid aan het passieverhaal kan worden vastgeknoopt.
En zo gaat het helaas ook met de glossy Jezus! Het is alsof je naar een liefdesbaby van de Alpha-cursus en de Happinez zit te kijken. Luchtige feitjes over Jezus’ leven (Hij werd niet op Kerstmis geboren) en ‘menu’s uit het jaar nul’ (met kookdominee Han Wilmink) worden afgewisseld met op wandtegeltjes afgebeelde Bijbelse oneliners (‘zoekt en gij zult vinden’) en wetenswaardigheden over de kruisiging als Romeins instrument om terroristen te executeren.
Daarnaast veel gekeuvel over seks en geloof. Zuster Maria Gratia (woonplaats en kloosterorde blijven helaas onbekend) vertelt over haar roeping: “Toen deed ik mijn eerste biecht. Ik had Jezus ontmoet en ik wist: hij houdt van mij. Ik haalde mijn Backstreet Boys-posters weg. Ik had hen niet meer nodig.” Behalve dat Jezus! erin geslaagd is om de rijke katholieke bruidsmystiek te verengen tot een zoetsappig verhaaltje over ‘ik ben verliefd op Jezus’, slaagt het blad er niet eens in om de bijbehorende vocabulaire goed weer te geven. Geen enkele rooms-katholiek in Nederland zegt dat hij de biecht doet. Je gaat biechten of je hebt gebiecht.
In die context komt ook Maria Magdalena voorbij. Zij en zeven andere nieuwtestamentische figuren worden door de styliste Dineke van den Heuvel opgetut in 21ste-eeuwse kleding ‘die u gaf aan het Leger des Heils’. Hoewel hoofdredacteur Japin aan het begin van glossy bezweert dat zijn Jezus geen hippie is, slaagt Van den Heuvel erin om zes hipster op te voeren, naast een Maria Magdalena die alle clichés van haar zogenaamde hoerenbestaan in zich verenigt. In het artikel ernaast babbelt de Vlaamse seksuologe Goedele Liekens, niet gehinderd door enige kennis van zaken, door over de seksuele activiteiten van onze verlosser. “Nee, Jezus zal zeker niet als maagd gestorven zijn. Dat gun ik hem ook wel.”
Japin vertelt in zijn hoofdredactioneel commentaar dat grote bedrijven en merken ‘toegaven’ niet in dit blad te durven adverteren, omdat “veel mensen niet met de naam Jezus geassocieerd wilden worden”. Jezus! stelde daarom maar gratis advertentieruimte ter beschikking aan goede doelen als de Vogelbescherming en Human Right Watch. Ontegenzeggelijk nobel, maar het legt wel precies de vinger op de wond. De grote adverteerders hebben waarschijnlijk geen probleem met de figuur van Jezus, maar eerder met het instituut kerk dat er nu eenmaal aan vast zit. Jezus is cool, maar de kerk is dat juist niet. Grappig genoeg maakt de glossy zich aan dezelfde waterscheiding schuldig. De mens Jezus krijgt alle aandacht, terwijl Jezus als de Christus bijna onzichtbaar is, en de kerk die Jezus als zodanig verkondigt pijnlijk afwezig. Pausen, heiligen, theologen, mystici, ze zijn oerverdovend afwezig.
Is er in de glossy Jezus! dan echt niets te beleven? Jawel hoor. Vanaf pagina 100 gaat het over vergeving. In het kader staan de vijf stappen om met vergeven te beginnen. 1) Sta stil bij je boosheid. 2) Hoe beïnvloedt die zondaar jouw leven. 3) Wat heeft hij bedoeld? 4) Kies ervoor om los te laten. 5) ‘Sla deze pagina om: zo ziet vergeving eruit’. De pagina’s 104 en 105 zijn onbeschreven, maagdelijk wit. Een mooi beeld van wat vergeven is: loslaten, wegstrepen, vergeten, weer ‘rein maken’. Jammer dat het hier vooral lijkt te gaan om als slachtoffer vergeving te geven. Ik kan me zo voorstellen dat vergeving vragen net zo moeilijk is en ook zijn twee lege pagina’s had verdiend.
Conclusie. Leuk zo’n glossy, maar Jezus had wel wat beters verdiend.