Soms komt er een game uit, waarvan je direct weet dat je een uniek product in handen hebt, een game waar je nog talloze keren over gaat vertellen tegen vrienden en collega’s. ‘A Plague Tale: Innocence’ van het Franse Asobo Studio is zo’n game. Een vijfjarig broertje en zijn vijftienjarige grote zus moeten als wezen zien te overleven in het door de Pest verscheurde Frankrijk van 1349. ‘Plague Tale’ is geen game voor tere zieltjes, maar een verademing voor elke gamer die snakt naar een goed emotioneel geladen verhaal met een bovennatuurlijk randje.
door Frank Bosman
‘Plague Tale’ is verfrissend vanaf de grond af aan. Waarom? Dat leg ik graag uit, met excuses voor de nerd talk. Er is geen multiplayer, geen verplichte internetconnectie, geen DLC’s of randomly generated levels, geen open worlds, loot boxes of skill trees, alleen een minimalistisch crafting systeem. De game draait om het vertellen van een goed verhaal, waarin de gamer aan de knoppen zit. Tussendoor krijg je bescheiden stealth– en action-segmenten, die zorgen voor de broodnodige afwisseling in snelheid. De game lijkt in de verte op ‘Brothers: a tale of two sons’ (Starbreeze Studios, 2013) en ‘Shadwen’ (Frozenbyte, 2016), maar ook op ‘Dear Esther’ (The Chiense Room, 2012) en ‘What Remains of Edith Finch’ (Giant Sparrow, 2017). Allemaal games waarin het verhaal eerst komt, de rest staat ten dienste ervan.
Clichés
Aan het begin van de game leer je de belangrijkste karakters van het spel kennen. Je speelt als Amicia, de puberdochter van een edelman uit het Franse Aquitanië. Amicia heeft een goede relatie met haar vader, maar is vervreemd van haar moeder Beatrice, die dag en nacht bezig is met de gezondheid van haar zoontje Hugo. Dan verschijnt de Inquisitie – ja, ook ‘Plague Tale’ ontkomt niet aan sommige clichés – die beide ouders en hun personeel in koele bloede vermoordt in hun zoektocht naar Hugo. Broer en zus weten te ontsnappen, maar Amicia worstelt met haar nieuwe verantwoordelijkheid over Hugo en met haar onverwerkte gevoelens van jaloezie jegens hem.
Dat is precies waar ‘Plague Tale’ in excelleert: het uitspinnen van de emotionele relaties tussen de belangrijkste karakters in de game. Dat geldt zeker voor Hugo en Amicia, die langzaam maar zeker en door de verschrikkingen van de middeleeuwse samenleving – yep, nog een cliché – naar elkaar toe groeien. Maar later in de game maak je ook kennis met enkele andere verschoppelingen, die met de moed der wanhoop een eigen leven proberen op te bouwen: Melie, een brutale dievegge en haar broer Arthur; Lucas, een leerling-alchemist; en Rodric, een soort kruising tussen een klassieke smit-leerling en een vroegrijpe Jerommeke. Samen vormen de kinderen een soort mini-samenleving die verrassend overtuigend wordt neergezet. Prachtige scènes boren subtiel je emoties aan, een knap staaltje schrijfwerk dat ongetwijfeld geholpen is door het feit dat de stemacteurs niet alleen zelf kinderen zijn, maar dat deze acteurtjes ook meegewerkt hebben aan de dialogen. En dat merk je.
Alchemie
Doel van de tocht van Amicia en Hugo is al snel het vinden van een geneesmiddel voor Hugo, die aan een geheimzinnige maar niet per se dodelijke ziekte lijkt te lijden. En dat is ook het moment waarop het bovennatuurlijke element om de hoek komt kijken. Het blijkt namelijk dat de Inquisitie, onder leiding van de pokdadige grootmeester, mgr. Vitalis – ja, weer een cliché, inclusief liturgische kleding die hij altijd draagt – de rattenplaag die de pest verspreidt en Hugo alles met elkaar te maken hebben. Alchemie speelt een belangrijke rol in ‘Plague Tale’, niet alleen verhaaltechnisch, maar ook doordat Lucas de speler op bepaalde momenten voorziet van een nieuw goedje met welluidende Latijnse namen als Ignifer (vuur aanmaken), Extinguis (vuur uitmaken) en Somnum (vijanden in slaap brengen). Al die chemische goedjes kan Amicia via haar vertrouwde slinger naar vuurbronnen of vijanden schieten.
Het spel is niet voor tere zieltjes. De hoeveelheid verminkte soldaten – de game speelt zich af tegen de 100-jarige oorlog tussen Frankrijk en Engeland – geëxecuteerde pestlijders, doodgemartelde gevangenen en door ratten levend verorberde Inquisitiemedewerkers is indrukwekkend. Vaak moet je door de lijken heen waden of moet je je tegen horden ratten – soms wel 5000 tegelijk op het scherm – beschermen door met een fakkel te zwaaien, waarvan je weet dat-ie elk moment kan uitgaan. Ook beschermt de game je niet tegen de dood van geliefde karakters waarvan je tijdens het spelen van de game bent gaan houden. Je voelt je tijdens ‘Plague Tale’ ook veel vaker hulpeloos en verdrietig, dan een machtige strijder die aan de touwtjes van de gamewereld trekt.
Eerste vlek
De ziekte waar Hugo aan lijdt, heet Prima Macula, dat zoveel betekent als ‘eerste vlek’ of ‘oerzonde’. Door Hugo’s bloed stroomt, net als in die van zijn voorouders, deze vervloeking, die hem ongekende machten geeft (ik ben even vaag om spoilers te voorkomen). De Prima Macula doet echter ook denken aan het christelijk idee van de oer- of erfzonde: het idee dat de menselijke soort collectief gezondigd hebben in die ene, eerste zonde van Adam.
Deze associatie wordt sterker doordat in de eerste level van de game Amicia bij een appelboom vruchten uit de boom schiet. Die boom wordt door haar vader twijfelend geïdentificeerd als ‘de heilige boom’, een verwijzing – naar mijn mening – naar de Boom van Kennis van Goed en Kwaad, waarvan volgens het Bijbelverhaal uit Genesis de mens heeft gegeten en daarmee zichzelf verdoemd. Eva schiet de appel uit de boom, zoals Eva de vrucht als eerste plukt. De identificatie van die vrucht als een ‘appel’ komt uit de middeleeuwen: in het Latijn betekent malum namelijk zowel ‘appel’ als ‘zonde’, een toepasselijke toevalligheid.
Verloren onschuld
Daarom heeft de game ook de ondertitel Innocence, ‘onschuld’. In ‘Plague Tale’ raakt alles en iedereen namelijk zijn onschuld kwijt. In de eerste plaats Hugo, die moet zien te leven zonder zijn geliefde moeder. Amicia, die zichtbaar en hoorbaar geschokt is als zij voor de eerste keer iemand met haar slinger dood gooit. Weliswaar verdedigt zijn haar broertje tegen een duidelijk vijandige man, maar ze is er zo van onder de indruk dat ze later in een kerk om vergeving smeekt. Maar ook de Franse samenleving van de 14e eeuw heeft alle onschuld verloren: door de plaag tot waanzin gedreven, moorden burgers en soldaten elkaar uit omdat ze de ziekte – tevergeefs – willen inperken, en dat komt dan bovenop de waanzin van de 100-jarige oorlog. Nee, een onschuldig spel kan je ‘Plague Tale’ niet noemen. Helaas worden de theologische referenties in de rest van de game niet echt uitgewerkt. Maar dat is dan gelijk ook één van de weinige kritiekpunten die je de game kan aanwrijven.
‘Plague Tale’ is een uitzonderlijk goede game, die bewust kiest voor het vertellen van een goed en emotioneel geladen verhaal en de speler laat nadenken over het verlies van onschuld, individueel en collectief.
Frank G. Bosman is redacteur van Katholiek.nl. In het dagelijks leven werkt hij als cultuurtheoloog aan het Tilburg Cobbenhagen Center, onderdeel van Tilburg University.