(Recensie van ‘Let Go, Let Gov’, Southpark) In ‘Let Go, Let Gov’ neemt Southpark (17e seizoen, 1e episode) een loopje met het internationaal afluisterschandaal rond de Amerikaanse inlichtingendienst NSA. Eric Cartman gaat als een soort klokkenluidende Snowden ‘infiltreren’ in de NSA. Cartmans vriend Butters bekeert zich echter juist tot het geloof van de alziende overheid. Tussen de bedrijven door neemt Southpark de Amerikaanse en West-Europese paradoxale vraag van burgers aan hun overheid op de hak. Burgers eisen namelijk zowel veiligheid als de garantie dat hun privacy gerespecteerd wordt. Allebei tegelijk gaat echter niet. De overheid is immers God niet, maar wordt feitelijk wel zo beschouwd.
De Overheid
Als de ietwat naïeve Butters van Eric Cartman te horen krijgt, dat de overheid alles van hem weet omdat ze hem voortdurende bespioneren maakt Butters een ware bekering door. ’s Avonds in de slaapkamer richt hij zijn blik naar boven en roept de alziende en alwetende overheid aan. Hij vraagt De Overheid om over hem, zijn familie en vrienden te waken, en of hij deze kerst eindelijk een puppy krijgt. Een klassieke kindergebed, maar nu niet gericht to God, maar tot De Overheid.
Vergeving van zonden
Maar De Overheid biedt haar gelovigen, aldus Butters, nog meer voordelen. Als hij zich bezwaard voelt omdat hij een lilliputter op de televisie heeft uitgelachen, loopt haar naar De Overheid (in dit geval een vestiging van de Amerikaanse Rijksdienst voor het Wegverkeer) om zijn zonden aan een totaal verbouwereerde ambtenaar te belijden. Butters vraagt om vergeving, die hij ook krijgt, maar niet zonder een zware penitentie. Hij moet 1000 afleveringen bekijken van een übersaaie Amerikaanse realityshow.
Bekeringen
Als Butters een paar bezoekende Jehova Getuigen weet te bekeren tot het geloof in De Overheid, verandert het kantoor van de Amerikaanse RDW in een soort kerkgebouw, waar mensen hun zonden belijden, collectief de eed op de vlag afleggen bij wijze van seculier Onze vader en nieuwe leden worden geïnitieerd met het vuur en de ijver zoals we die van Amerikaanse evangelicals kennen. (De dubbele satire zit ‘m er trouwens ook in dat de Amerikaanse schoolkinderen inderdaad elke ochtend hun trouw aan het vaderland zweren, bij wijze van semireligieus ritueel.) De Overheid als een pseudo-godheid.
Paradoxale eisen
De satire van Soutpark is weer eens meesterlijk. De burgers van West-Europa en Amerika eisen van hun overheden dat zij hen beschermen tegen alle kwaad: natuurrampen, terrorisme, werkeloosheid, enzovoorts. Geen enkele overheid is hier eigenlijk tegen opgewassen. Gedwongen door haar burgers zetten verschillende overheden zich aan de taak haar burgers zo goed mogelijk te beschermen, en hebben daarvoor geen ander middel ter beschikking dan diezelfde burgers steeds gedetaileerder en nauwkeuriger monitoren. Paradoxaal genoeg roepen diezelfde om bescherming roepende burgers dan ook weer moord en brand vanwege de privacyschendingen die deze monitoring noodzakelijkerwijs met zich meebrengt.
‘Shitter’
Bovendien, aldus Southpark, is niet de overheid de grootste schender van onze privacy, maar wijzelf. Eric Cartman loopt bijzonder hinderlijk door de school van Southpark heen met zijn smartphone ‘on speaker’. Iedereen kan (en moet) dus meegenieten van zijn conversaties, zelfs als Cartman het tijdens die telefoongesprekken voortdurend heeft over het feit dat zij privacy nergens meer veilig is. Cartman is zelf de grootste reden van zijn gebrek aan privacy, niet de overheid. De NSA waar Eric weet door te dringen, heeft hem zelfs als ‘oninteressant, niet volgen’ geclassificeerd, tot groot verdriet van Cartman zelf overigens. Southpark hekelde al eerder de social media (‘You have 0 Friends’) en de bereidwilligheid waarmee online gebruikers hun digitale privacy opgeven voor een paar simpele digitale voordeeltjes (‘HumancentiPad’), maar ook in deze aflevering gaan ze los met de introductie van ‘Shitter’ (een samenvoeging van Twitter en shit): alles wat je denkt wordt automatisch en ongefilterd geuploaded naar internet. Hoe privacy?
Overheid als pseudo-religie
In ‘Let Go, Let Gov’ hekelen Parker en Stone de overdreven eisen die burgers aan hun overheid geven (absolute veiligheid) zonder hier ook maar iets (privacy inleveren) tegen over te willen zetten. De Overheid krijgt op deze manier religie-achtige trekken: ze ziet alles, hoort alles, weet alles. En de burgers wenden zich tot De Overheid voor bescherming tegen alle gevaren en vergeving van alle zonden. Het vertrouwen van burgers in de goodwill van hun overheid heeft religieuze trekken. De eed op de vlag in het RDW-kantoor van Southpark wordt afgenomen terwijl een glimlachende president Obama toekijkt, als een pseudo-verlosser. De Overheid is in de plaats gekomen van de oude God van het christendom. En daarmee lijkt de overheid zich te ontwikkelen, althans in de ogen van de gelovige burgers, tot een seculiere, pseudo-religie.
Politiek en religie zouden volgens velen niets met elkaar te maken moeten hebben. Het vertrouwen in de overheid krijgt echter religieuze trekken. En als die tendens zich doorzet, raken we een heleboel meer kwijt dan alleen onze privacy.
Heerlijke artikel. Feilloos de vinger op de zere plek leggen, dat kunnen de makers van Southpark als geen ander. De titel ‘Let Go, Let Gov’ is overigens gebaseerd op de christelijke oneliner ‘Let Go, Let God’.