De nieuwe clip Ghost van de Antwerpse band dEUS is controversieel en gaat ten koste van de schoonheid van de liedtekst. dEUS staat bekend om prachtige popliedjes, maar schiet met Ghost visueel in haar eigen voet.
Een ‘skatelord Jesus’ daalt neer uit de hemel in de gedaante van een jaren zestig goeroe die zijn volgelingen wil leiden op ‘The Board of the Shepherd’. De regisseur van de videoclip van ‘Ghost’ is Saman Keshavarz. Hij zegt over het ontstaan van de clip: “Ik vroeg op Twitter en Facebook wat mensen zouden willen zien als Jezus een skater was. Ik kreeg toen hele andere reacties dat ik verwacht. ‘Jezus moet een hotdog eten’ bijvoorbeeld, maar niets over skatetrucs. Met de clip heb ik de gedachte geponeerd dat Jezus een homie is die net als wij in een niet-zo-mooie wereld leven. Hij zou dan zeker een paar jointjes hebben gerookt.’
In Ghost worden heel wat flauwe persiflages op de nieuwtestamentische verhalen gemaakt. Blowend en skatend geneest deze Jezus valwonden, verandert water in cola en vermenigvuldigt onder een barbecuerooster hotdogs en doet de geknoeide mosterd verdwijnen. Of je deze grapjes ziet als leuk of blasfemisch ligt vooral aan de individuele kijker. Twee zaken springen er uit die cultuurtheologisch interessant zijn. Het zijn de beelden van een vrijende Jezus die bloederig wraak neemt op zijn vijanden. Dat druist in tegen het hart van Zijn boodschap: heb je vijanden lief.
De laatste scènes van de videoclip laten een pastiche op het Laatste Avondmaal zien. Jezus en zijn vrienden zitten aan een tafel en hebben veel plezier met elkaar. Dan komt een vrouw de kamer in gelopen. Jezus en de onbekende vrouw kijken verleidelijk naar elkaar. De vrouw heeft geen naam, maar zonder al te veel fantasie zie je er de rol van Maria Magdalena in. De volgende scène laat een vrijende Jezus en ‘Maria’ zien. Als Maria de gulp van ‘Jezus’ opent, schijnt er ter hoogte van Diens kruis een verblindend licht over haar heen. Flauwer kun je het niet verbeelden.
Deze scène is met gerust hart controversieel te noemen. Tegelijkertijd kan een kijker die probeert zo positief mogelijk de clip te bekijken zich voorstellen dat dEUS vooral de menselijke kant van Jezus wil laten zien. In die zin staan ze dan in een traditie van actualiserende Jezusfilms als Jesus Christ Superstar en Jesus of Montreal. Je zou een vergelijking kunnen maken met een moderne en vrije interpretatie van het Emmausverhaal. Jezus is onder de mensen, en begrijpt hun valwonden en trek in hotdogs.
De clip vervolgt na de ‘Maria Magdalena-scene’ met een ‘Judas-scene’. Als Jezus de liefde bedrijft in een kleine kamer, komen enkele in het donker geklede mannen de ruimte binnen. Hun aanvoerder steekt als een Judas Jezus neer, nadat hij er achter komt dat hij met Maria flikflooit, kennelijk Judas’ vaste vriendin. Judas doodt Jezus, claimt zijn bezit en laat zijn mannen Jezus’ vriendenclub beroven.
Keshavarz steekt een zware theologische grens over als Jezus verrijst en op Tarantino-bloederige manier wraak neemt op zijn vijanden. Ontploffende hoofden en afgerukte lichaamsdelen spatten van je scherm. Daar gaat dEUS defintief een grens over.
Bovendien gaat het bij Jezus’ wonderen om de buitenkant. Jezus kwam immers niet om wonderen te verrichten. Dat zou ook oneerlijk zijn geweest, want Jezus kon fysiek gezien alleen al maar een x-aantal wonderen doen in de korte tijd dat Hij op aarde was. Nee, de wonderen uit het Nieuwe Testament zijn in de eerste plaats tekenen, tekenen dat het Koninkrijk Gods in Jezus is aangebroken. Met een eschatologische paradox is dat Koninkrijk zowel al aangebroken als nog niet helemaal gerealiseerd. Hetzelfde geldt voor Jezus’ wonderen: ze zijn het teken dat iedereen genezen zal worden, maar nu nog niet allemaal. Het is een voorproefje van de hemel, niet de hemel op aarde.
In die zin zit een vrijende Jezus net zo aan de buitenkant als de wonderbaarlijke hotdog-vermenigvuldiging. Maar als dEUS Jezus laat wraak nemen op zijn beulen, wordt niet alleen de buitenkant van het christelijk verhaal bespot, maar vooral de kern van Zijn boodschap verkracht.
Als Jezus in de Hof van Olijven door de soldaten wordt ingerekend, vroegen zijn leerlingen: “Heer, zullen we er met het zwaard op los slaan?” Maar als één van hen de daad bij het woord voegt, zegt Jezus dat ze daarmee op moeten houden. Bovendien raakte Hij het oor van de man aan en genas het. (Lc 22,50-52, vgl. Jh 18,10-11) Eenmaal aan het kruis genageld en door de omstanders uitgedaagd om er vanaf te komen als ie dan echt Gods zoon is, zegt hij: “Vergeef hen vader, want ze weten niet wat ze doen.” Lc 23,34) Als zijn leerlingen Hem bij leven vroegen, wat ze nu precies moesten geloven, zei hij: “Heb je vijanden lief en bid voor wie jullie vervolgen.” (Mt. 5, 44) En volgens Jezus is de kern van Wet en Profeten: “Heb uw naasten lief als uzelf” (Mt. 19.19)
De kern van Jezus’ boodschap is naastenliefde, vriendelijkheid, vergeving en van geweldloos verzet. De Jezus van dEUS neemt echter bloedig wraak op zijn vijanden. Daarmee verdraait de popgroep niet alleen de buitenkant van het Jezusverhaal, maar ook de diepste kern ervan. Dat is niet alleen controversieel, maar zelfs smakeloos.
Door de clip, en ongetwijfeld door de ophef erom heen, gaat de tekst verloren. De videoclip Ghost is oppervlakkig, stereotype en van de kwaliteit van een B-film. Uiteindelijk is Ghost een liefdesliedje, zoals dEUS er meer heeft gemaakt van een ongekende schoonheid. De schrijver wil de liefde zien als een geschenk van God en dat twee mensen met elkaar kunnen uitbouwen. “We writing a plot, playing God, cueing sunshine, cueing storm. We will chasing ghosts away, you and me together. Today.” Och, wat jammer dat dEUS Saman Keshavarz een #durftevragen liet stellen op Twitter. De werkelijke geest heeft dEUS in de regisseur gevonden, maar die hebben ze niet kunnen verjagen.
Frank Bosman/Eric van den Berg