Franciscanen wekken belangstelling voor Paulus

Paulus-watchers hebben zijn comeback voorspeld en inmiddels is hij in filosofie en Jodendom een factor van betekenis. Maar in de kerk komt Paulus slechts mondjesmaat ter sprake. Hij wordt weliswaar als verplicht nummer voorgelezen, maar van zijn gedachtegoed echter wordt weinig gedeeld. ’s Mans tragiek is dat hij als christelijke autoriteit werd opgevoerd, maar niet werd begrepen. Aan zijn naam kleeft een aantal hardnekkige vooroordelen: Paulus als de leerstellige dogmaticus; de apostel als zwartkijker en doemdenker; de tegenstander van alles wat in het leven, aardig, lief en leuk is; antisemiet en vrouwenhater; de vervormer van het evangelie. Aan het meeste van wat hem wordt aangewreven en nagedragen, had hijzelf echter part noch deel.

De redactie van Tijdschrift voor Verkondiging bracht onlangs twee Paulusboeken uit, die de Paulijnse geschriften helder in kaart brengen. Eind 2014 verscheen ‘Paulus’ zelf, dat zojuist een tweede druk kreeg. Daarin worden de nieuwtestamentische brieven behandeld die min of meer door Paulus zelf geschreven zijn, althans gedicteerd: de eerste brief aan de Tessalonicenzen, de brieven aan de Galaten, Korintiërs, Romeinen en Filippenzen en de brief aan Filemon.

Onlangs verscheen ook ‘In naam van Paulus’ over de latere, hem toegeschreven brieven, waarmee zijn leerlingen – nadat het regime zich ‘terloops gewelddadig’ (Karen Armstrong) van hem had ontdaan – de draad weer oppakten. Ook deze brieven zijn in het Nieuwe Testament opgenomen, maar als pseudepigrafie, brieven die op Paulus’ naam zijn gesteld om aan gezag te winnen en om zijn gedachtegoed een bindende interpretatie mee te geven. De tentenmaker, onruststoker, bajesklant, bereisde farizeeër en ‘christen’ van het eerste uur, werd een christelijke autoriteit, een patriarchale huisvader, een kerkleraar met midden-platoonse, dan weer stoïcijnse gedachten. ‘In naam van Paulus’ behandelt dus de nieuwtestamentische brieven die wel Paulijns maar niet van Paulus zelf zijn: de brieven aan de Kolossenzen, de Efeziërs, de tweede brief aan de Tessalonicenzen, de brieven aan Timotëus en Titus, en brengt ze in verband met het beeld van Paulus zoals dat in de Handelingen van de Apostelen wordt geschetst.

Met deze boeken wil Tijdschrift voor Verkondiging aan de weg timmeren en de aandacht vestigen op de transitie die het heeft doorgevoerd. Het tijdschrift zelf komt sinds een jaar niet meer op papier uit maar is gratis downloadbaar is op www.tijdschriftvoorverkondiging.org. Klaas Touwen, de redactiesecretaris spreekt van een succes: ‘Dat hadden we veel eerder moeten doen. Sinds we digitaal zijn gegaan is het aantal vaste gebruikers verzevenvoudigd!’