“Het leven is niets anders dan loslaten”. Dat zegt een van de monniken in ‘De terugkeer van de monniken op Schiermonnikoog’, dat op 27 december om 22.36 uur te zien is op NPO 2. Het is zowat het laatste programma dat RKK uitzendt; de omroep houdt per 1 januari 2016 op te bestaan. Vanaf die datum krijgen haar programma’s onderdak bij KRO-NCRV.
De documentaire over de broeders die de abdij Sion bij Diepenveen (Deventer) verlaten om een nieuw klooster te stichten op Schiermonnikoog past eigenlijk wel bij dit afscheid. Ook zij zijn door de omstandigheden gedwongen om elders onderdak te vinden. Niet zoals RKK vanwege een wetswijziging, maar omdat hun klooster veel te groot is geworden voor de groep die nog maar acht leden telt. Ze besloten daarom terug te gaan naar Schiermonnikoog, waar in een ver verleden monniken hebben gewoond – de naam geeft het al aan.
Regisseur Anne Christine Girardot wist het vertrouwen van de monniken te winnen en kreeg toestemming om het laatste jaar van hun verblijf in de oude abdij te volgen. Ze heeft dat vertrouwen niet beschaamd. We kunnen het proces volgen totdat de vier jongste broeders hun intrek nemen in een tijdelijk onderkomen op het eiland, met alle onzekerheid, conflicten en onverwachte wendingen die erbij horen.
Ze doet dat op een heel subtiele manier. Bijvoorbeeld wanneer ze laat zien hoe een groep potentiële kopers de oude gebouwen binnenvalt en zonder het te beseffen even een eind maakt aan de contemplatieve sfeer.
Het meest bijzonder is de kennismaking met de broeders zelf. Ze vertellen over hun leven en dan blijkt dat ze geen van allen op hun achttiende voor de kloosterdeur stonden met het rotsvaste vertrouwen dat ze daar voor de rest van hun leven zouden blijven – integendeel ze traden allemaal pas op latere leeftijd in. Pas later kwam er lijn in hun kronkelige levenspad dat hen nu – tot hun verrassing – naar Schiermonnikoog leidt. Hoewel: ook deze vergelijking gaat mank want het is duidelijk dat zij zelf de stap zetten. Hoe moeilijk die keuze kan zijn, komt mooi tot uiting. Leven is loslaten, maar dat valt niet altijd mee.
Hopelijk krijgt Girardot over enkele jaren de gelegenheid om te laten zien hoe het verder is gegaan met de broeders. En het is ook te hopen dat KRO-NCRV een dergelijke documentaire dan nog steeds kan uitzenden.
Foto: Monniken op Schier. Bron: RKK. Fotograaf: Nachtzon Media.