De 15e gewone Algemene Assemblee van de bisschoppensynode is op zondag 28 oktober geëindigd. Drie weken lang zijn kardinalen, bisschoppen, ‘toehoorders’ én jongeren met elkaar opgetrokken. Uit de vele reacties, interviews, blogs en vlogs mogen opmaken dat in de wandelgangen heel veel is gebeurd. Aula en de gang vullen elkaar aan. En zo gaat het vaak met zulke congressen.
Door Joost Jansen oPraem
De verwachtingen waren hooggespannen, zeker na de laatste maanden waarin weer zoveel onthullingen van seksueel misbruik plaatsvonden. Het is onmogelijk om dit helemaal buiten boord te houden met een verwijzing naar de speciale bijenkomst in februari 2019 waar alle hoofden van bisschoppenconferenties naar Rome zijn geroepen over dit onderwerp.
Zoals altijd hoor je gemengde geluiden aan het einde van een bisschoppensynode, de een vindt het te ver gaan, de ander niet ver genoeg. Toch mogen we hoopvol zijn.
Het onderwerp was: dee jongeren, het geloof en de onderscheiding van de roeping. Over elk van deze drie onderwerpen valt wat te zeggen in het licht van de afgelopen drie weken.
Jongeren
Zij staan centraal. Zij zijn man en vrouw – elkaar aanvullend – zij ontwikkelen hun identiteit waarin onder andere lichamelijkheid, affectiviteit en toekomstperspectief een grote rol spelen. Uitgangspunt dient te zijn: God houdt van iedere mens, hoe speciaal of met welke geaardheid ook. En die ‘God is jong’ (zegt paus Franciscus) en voelt zich dan ook thuis bij jonge mensen. Wat dan ook ‘bewezen’ zal moeten worden… Hierbij aansluitend zegt het slotdocument dat iedere discriminatie en geweld op seksuele basis uitgebannen dient te worden.
Zijn dit mooie woorden? Er worden ook daden aan gekoppeld. Op verschillende plaatsen in het slotdocument wordt gesproken van werkgroepen die nationaal en internationaal uit jongeren moeten bestaan en die gesprekspartner zijn voor bisschoppen en andere verantwoordelijken in de kerken. Hierin moeten mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn vertegenwoordigd.
In de wandelgangen klinken ook geluiden dat de vrouwelijke diaken een kans maakt, dat wellicht ook gehuwde mannen tot priester gewijd kunnen worden, dat… Wensen? Toekomstmuziek? Reëel, irreëel? In ieder geval worden deze gedachten met elkaar gedeeld.
Hierbij speelt wel de grote diversiteit van jongeren in de vijf werelddelen. De afgelopen weken is de vraag gesteld of deze synode niet te eurocentrisch is. De vraag stellen is haar beantwoorden. Men is zich er van bewust en heeft hiervoor aandacht gehad.
Het geloof
Wat geloven jongeren? That’s the question. Het is een ‘geloof onderweg’ zoals bij de Emmaüsgangers (Lucas 24). Er is het samen optrekken met Jezus als vreemdeling-langszij, er is de ontmoeting aan tafel en de openbaring van zijn aanwezigheid, er is het weer opnieuw op weg gaan om het ontdekte te delen met anderen. Niet voor niets speelt dit verhaal van de Emmaüsgangers een grote rol in de slotfase van deze synode. Ik herinnering me nog een vraag gesteld aan bisschop Van Luijn (voor wie Lucas 24 ook een richtinggevend verhaal was in de jongerenpastoraal): ‘Hoelang moet je met jongeren meelopen?’ Zijn antwoord: ‘Dertig stadiën is wel een lange weg..’
Zien jongeren dat kerkmensen gelukkige mensen zijn en met enthousiasme, pit en vreugde een transparant geloof uitstralen? Is het geloof nog een aantrekkelijke weg? De jongeren stellen legitieme vragen aan de kerk, aan allen die deze kerk leiden, ondersteunen, er in leven.
De onderscheiding van de roeping
Wie denkt dat deze synode in het leven geroepen is om de roepingencrisis binnen de kerk het hoofd te bieden, heeft maar ten dele gelijk. Duidelijk komt naar voren dat het gaat om het onderscheiden (een geliefd thema van de jezuïet paus Franciscus) van ieders plaats in de samenleving. Daar zal de christus gebracht moeten worden. Het gaat allereerst om de roeping tot ‘heiligheid’ (ook het onderwerp van het laatste officiële schrijven van paus Franciscus). ‘Er is een taal die alle mannen en vrouwen van iedere tijd, van iedere plaats en van elke cultuur kan begrijpen omdat die taal rechtstreeks is en straalt: dat is de taal van heiligheid,’ zo luidt paragraaf 165 van het slotdocument.
Nu begint het…
Nu beginnen de uitwerkingen van deze synode. Dit werk is al begonnen, onder andere op de social media. De hashtag #Synod2018 heeft zeer veel respons gekregen en niet alleen in Europa en Noord-Amerika. We zullen deze nieuwe communicatiemiddelen moeten omarmen en mee groeien in deze wijze van aanwezig zijn aan elkaar. En niet vergeten dat het gewoon er zijn voor elkaar – zonder smartphone – de ontmoeting met elkaar én met God zal doen groeien.
Joost Jansen is norbertijn van de Abdij van Berne, prior van de abdij, pastoor van de parochie Heilige Augustinus (Berlicum/Middelrode, Dinther, Heeswijk en Loosbroek) en redacteur van Katholiek.nl