In onze rubriek ‘Vers voor de Zondag’ blikken we vooruit op de eucharistieviering – tijdens de lockdown op afstand te volgen op televisie en internet – van aanstaande zondag (of feestdag): wat vertelt het Evangelie ons? Om wat voor thema draait deze viering? Wat zou je kunnen doen om dit te onderstrepen?
Goede Vrijdag
Totaal gegeven
Vandaag gedenken we het lijden en de dood van Jezus. En zijn graflegging. Herdenking, gedenken: het is meer dan een loutere herinnering aan wat eens is gebeurd. Gedenken betekent dat het vandaag weer gebeurt. Waar? Staan we open voor al die plaatsen op de wereld waar mensen een vergelijkbaar lot ondergaan? Daar waar ze de ultieme gave van hun leven geven voor de zaak van gerechtigheid, de zaak van liefde?
Op Goede Vrijdag zien we waartoe totale liefde leiden kan. Die liefde heeft niets romantisch maar is veeleer zelfgave ten einde toe. Deze liefde speelt zich af in het hier en nu en heeft handen en voeten. Maar tegelijkertijd bouwt die ook aan een ‘verder’. Naar dat verder staan we open: op het einde van de viering verpozen we ons bij het graf. In stilte.
Exegetische notities evangelielezing
Johannes 18,1-19,42
In een olijfgaard treffen Jezus met zijn leerlingen en Judas met een groep Romeinse soldaten elkaar. Judas wijst Jezus aan als degene, die ze gevangen moeten nemen. Het is Jezus, die de groep zelf tegemoet loopt. Een sterke zet: de goddelijke uitstraling met zijn woorden ‘Ik ben het’ brengt hen ten val. Hij bepaalt zelf het verloop van de gevangenneming en vervult daarmee zijn eigen woorden (Johannes 10,18): ‘Niemand neemt mijn leven. Ik geef het zelf. Ik ben vrij om het te geven en om het weer terug te nemen – dat is de opdracht die ik van mijn Vader heb gekregen.’
In het paleis van de hogepriester Annas wordt Jezus ondervraagd. Wat hem betreft is alles gezegd, hij weigert er nog meer woorden aan te wijden. Tegelijkertijd wordt Petrus ondervraagd, die ontkent Jezus te kennen. Ook hier gaan de woorden van de Schrift in vervulling (Johannes 13,38): ‘Waarachtig ik verzeker je: nog voor de haan kraait, zul je mij drie maal verloochenen.’
Afwisselend binnen en buiten vindt het proces plaats in het pretorium waar Pilatus zetelt. De Joden blijven buiten. Daar speelt zich een machtsstrijd af tussen de hogepriesters, Joodse overheden, en Pilatus, de Romeinse prefect. Tijdens zijn verhoor maakt Jezus duidelijk, dat hij een koning is, die van de waarheid getuigt, en dat hij door God gezonden is. Zo wordt zijn koningschap onthuld.
De executie vindt plaats op Golgota. Het verhaal vertraagt. Jezus vervult de goddelijke opdracht en laat daarmee opnieuw de woorden uit de Schrift in vervulling gaan. Met de woorden ‘Het is volbracht’ rondt hij zijn opdracht af. Hij geeft de geest en schenkt daarmee de beloofde helper, de heilige Geest.
De afsluiting van het lijdensverhaal speelt zich af in de tuin waar Jezus wordt begraven. De grote hoeveelheden reukwerk geven aan, dat zijn dood een eervolle gebeurtenis is. Dat hij in een nieuw, ongebruikt graf begraven wordt, onderstreept dit. Deze laatste tekenen maken duidelijk, dat Jezus terugkeert naar de grootheid van zijn Vader. Zijn begrafenis getuigt van nieuw leven.
Focus
Hij, die mens werd zoals wij, ging zijn weg in nederigheid en solidariteit met ons, zondaars. Zo is een hogepriester volgens de Wet. Jezus, mens met de mensen, koning, die van de waarheid getuigt, gezonden door God. Hij dronk de beker tot de bodem leeg. Voor hem geen uitzondering. Sterker: hij gaf zichzelf geheel en vervulde daarmee zijn goddelijke opdracht. Zijn lijden en dood werden de definitieve overwinning op de dood en het kwaad, voor ons allemaal. Hij gaf de geest om ons de beloofde helper, de heilige Geest te geven en daarmee nieuw leven.
Het is aan ons op deze intens donkere Goede Vrijdag met Jezus mee te trekken.
Suggestie: een kaarsje voor iemand die overleden is
Ook dat doen mensen graag, ook in deze tijd. Een kaars geeft maar licht door zichzelf helemaal weg te schenken, op te branden. Dat is in feite een mooi beeld voor Jezus’ zelfgave tot en met het kruis. De warmte van het kaarslicht drukt ook iets uit van de liefde die we voor de gestorvene voelen. Met een brandende kaars brengen we bovendien licht in de duisternis, stellen we een teken van hoop.
Zowel bloemen als kaarsen maken de serieuze problematiek van deze Goede Vrijdag wat meer beleefbaar, ook voor jonge gelovigen. Daaraan voorafgaand kan ook een korte toelichting worden geven.
Deze teksten en suggestie zijn genomen uit de ‘Handreikingen voor liturgie voor de zon- en feestdagen’ van Berne Media. In deze uitgave staan exegetische notities voor elke lezing en antwoordpsalm, een ‘kapstok’ voor de verkondiging, misteksten, voorbeden en diverse andere suggesties voor vieringen met gewijde of niet-gewijde voorganger. Voor meer informatie over de uitgave en een abonnement, zie de website van Berne Media.
